Job
Wijsheid komt niet met de jaren
Job 32,8-9; Spreuken 1,7; Prediker 7,10 | Kerk van alle (leef)tijden 3
Serie:
Kerk van alle (leef)tijden | Jaarthema '23-'24
Almkerk
zondag 25 februari 2024

Voordat we beginnen met de preek, begin ik met een vraag om even voor jezelf over na te denken. Voor jongeren en kinderen: ‘Hoe denk je over het geloof van de oudere en jongere volwassenen in de gemeente?’ En voor volwassenen, oud en jong de vraag: ‘Hoe denk je over het geloof van kinderen en jonge mensen in de gemeente?’
Het omgaan met elkaar als gemeente van Jezus Christus hangt samen met hoe je over elkaars geloof denkt. Is een volwassenene een betere gelovige dan ikzelf? Is een kind gelovig, maar naïef? Zijn kinderen en jongeren volledig onderdeel van het lichaam van Christus? Of geldt dat pas vanaf het moment dat ze belijdenis hebben gedaan of volwassen zijn? Spreekt God ook door jonge mensen en kinderen heen? Of hebben kinderen een kleinere Heilige Geest ontvangen dan volwassenen?”[1]
De vraag is dus voor kinderen jongeren: Hoe denk je over het geloof van de oudere en jongere volwassenen in de gemeente?’
En voor volwassenen, oud en jong de vraag: ‘Hoe denk je over het geloof van kinderen en jonge mensen in de gemeente?’
Hoe denk je over de ander in de gemeente? Denk daar even een minuut in stilte over na. Ik ga het niet terugvragen, maar het is belangrijk dat je je bewust bent hoe je naar jongeren en kinderen kijkt, voordat we beginnen.
---------------------
Broers en zussen in onze Here Jezus,
Jong en oud, bekende of te gast,
Mensen die God liefheeft,
We hebben het over de 2ekernwaarde uit ons jaarthema Kerk van alle (leef)tijden. Het is ook het thema van de preek:
DIA 2
WIJSHEID KOMT NIET MET DE JAREN
Ik kan me herinneren dat ik op de startzondag na de dienst een licht protest hoorde tegen deze kernwaarde. Ik weet niet meer wie het zei. Toch blijf ik bij de uitspraak, omdat het een Bijbelse boodschap is.
DIA 3
We lazen het in Job: “8Maar het is de geest van God in de mens, / de adem van de Ontzagwekkende die inzicht brengt. / 9Niet de ouderdom maakt wijs, / de jaren leiden niet vanzelf tot een juist oordeel” (Job 32,8-9).
Nu moet je goed beseffen: levenservaring en wijsheid zijn niet hetzelfde. Levenservaring komt natuurlijk met de jaren. Maar toch: je kunt ook hele wijze jongeren hebben en ook dwaze mensen met veel levenservaring. Zelfs jonge kinderen kunnen soms hele wijze uitspraken doen.
Tijdens deze preek staan we stil bij wat wijsheid is en hoe je het krijgt. Daarnaast trekken we ook een les voor ons leven met elkaar vanuit die Bijbelse wijsheid.
DIA 4
#1. Wat is wijsheid?
#2. Hoe word ik wijs?
#3. Welke weg wijst Bijbelse wijsheid mij vandaag?
Voordat we ingaan op de vraag ‘Wat is wijsheid?’, eerst even de vraag: Wie zou er graag wijs willen zijn? [HANDEN]
- Waarom?
DIA 5
#1. Wat is wijsheid?
Wat is wijsheid. Als je naar een definitie op internet zoek, dan vind je op WikipediA: “Wijsheid of levenswijsheid is de kunst om in alle levensomstandigheden juist te oordelen en te handelen. De betekenis is dus praktisch of moreel.” Wijsheid heeft dus twee kanten. De praktische kant: wat doe je wel en niet? En ook een morele kant: wat is goed en wat niet? Maar zoals je hoort wordt aan wijsheid heel snel levenservaringverbonden. Dat is in de Bijbel net even anders.
DIA 6
We zongen het net met Psalm 111: Het begin van ware wijsheid is om de Heer als je God te vrezen. Het staat ook in Spreuken 1:7 (“Het begin van alle kennis is ontzag voor de HEER; alleen een dwaas veracht wijsheid en wijst vermaning af”). Wijsheid begint met ontzag, kleinmakende verwondering, vrezen dus. Vrezen, dat is niet bang zijn. Bang zijn heeft iets van onveiligheid, maar bij God is het veilig. Maar dat neemt niet weg dat God ongelofelijk machtig is. Wanneer je beseft hoe groots en sterk de Schepper van hemel en aarde is, dan weet je dat je een klein mens bent. Dat is vrezen.
DIA 7
Het is zoals een voorbeeld dat ik eerder gebruikte, van Narnia en Aslan. Narnia is geschreven door C.S. Lewis en doorspekt van christelijke symboliek. Het is een soort sprookje, een fantasieverhaal waar de dieren kunnen praten. Vier kinderen komen via een kledingkast de sprookjeswereld van Narnia binnen. Daar beleven ze avonturen. Wanneer ze op bezoek zijn bij meneer en mevrouw Bever, wordt ze verteld dat ze de koning van Narnia, Aslan mogen ontmoeten. Aslan, een ongetemde leeuw, staat in de boeken symbool voor Christus.
DIA 8
Wanneer één van de kinderen ontdekt dat de koning Aslan een leeuw is, schrikt ze, en zegt: “Oh! Ik dacht dat het gewoon een mens was. Is het dan wel veilig? Ik ben geloof ik behoorlijk bang om een leeuw te ontmoeten!” “En terecht,” benadrukt mevrouw Bever, “Iemand die zonder knikkende knieën voor Aslan verschijnt is verschrikkelijk dapper, of ongelofelijk dom.”
“Dus hij is tóch gevaarlijk?” zegt de jongste van de kinderen.
Daarop antwoordt meneer Bever: “Gevaarlijk? Niemand heeft gezegd dat hij niet gevaarlijk is. Natuurlijk is hij gevaarlijk! Maar hij is goed. Hij is onze koning.”
[...]
DIA 9
Mooi hè? Prachtig hoe dit een kern raakt van onze relatie met God. Aan de ene kant doet het helemaal recht aan Gods grootheid, almacht, heiligheid, en zo voorts – God is gevaarlijk. Aan de andere kant geeft het zoveel lucht en warmte en liefde – God is goed. Hij is de Koning en bij Hem zijn we helemaal veilig. Zonder twijfel weet ik: ik kan altijd bij Hem terecht, Hij zal me nooit zomaar kwetsen, nooit laten vallen, nooit in de steek laten!
DIA 10 | PUNT DIA
Dat is waar wijsheid begint: bij het geloven dat God je leven als aan een zijden draadje vast heeft. En tegelijk bij het besef: Hij zal me nooit laten vallen! Dan kom je bij de kern van wat wijsheid is. Wijsheid is Jezus Christus zelf. Anders gezegd: Jezus is de belichaming van Gods Wijsheid. In Jezus laat God volledig zien wat Zijn Wijsheid is (1Kor. 1,24-25; vgl. Spr. 8 en 9; 1Kor. 2,1-16; Kol 2,2-3).
Dat Wijsheid is dus: beseffen dat je met heel je hebben en houden in de handen van God bent. Dat Hij het voor het zeggen heeft in jouw leven. Wijsheid is in lijn met die kleinmakende verwondering goede keuzes maken over wat je doet.
DIA 11
#2. Hoe word ik wijs?
Daarin zit ook gelijk hoe je aan wijsheid komt. Dat heeft namelijk met je relatie met God te maken. Wat is het begin van een relatie? [OPEN VRAAG?] Waar begint een relatie mee?
Waardevolle antwoorden! Zelf zou ik aanvullen: een relatie begint met tijd nemen voor de ander. Elkaar ontmoeten, bij elkaar zijn, tijd met elkaar doorbrengen. In de relatie met God komt daar bij: Geloof je dat het waar is wat God zegt door de Bijbel? Verwonder je je echt over wie Hij is. Verwonder je je over wat Hij door Jezus Christus heeft gedaan voor jouw redding? Ben je onder de indruk van het leven, lijden en sterven van Jezus? Dat is namelijk hoe je begint wijs te worden.
DIA 12
Daar zit dus ook een belangrijk verschil tussen wereldse wijsheid en Bijbelse wijsheid. Ook als je jong bent, zelfs als je kind bent kun je wijs worden. Namelijk: door te bouwen aan je relatie met God. Bijbellezen en leren hoe je dat doet. Er zijn tál van boeken die je daarbij helpen. Samen Bijbelstudie doen. Bidden, tijd maken voor God en om tot je door te laten dringen: ‘Hij is hier, Hij is bij mij, overal waar ik ga. Zijn Geest woont in mij!’
DIA 13
Leer om vanuit geloof al je keuzes te maken. Probeer elke mening vanuit je geloof te onderbouwen. Kortom: toets heel je leven aan Gods genade, zijn onverdiende acceptatie. Als je dat doet, dan ben je wijs, volgens de Bijbel.
DIA 14
Er zijn mensen die denken dat als je gelooft je niks meer mag. Dat je aan allerlei regeltjes moet voldoen. Botgezegd: dat is een nogal kinderachtig geloof. Alsof God ons voor allerlei leuke dingen de pas af snijdt en zegt: ‘Nee, dat is misschien wel leuk, maar dat mag je lekker niet.’ Nee, de wijsheid leert je: de dingen waarvan God in de Bijbel zegt om ze niet te doen, die zijn slecht voor je. Daar wordt je, simpel gezegd, ongelukkig van. Sterker nog: die dingen leiden via egoïsme tot diepe eenzaamheid en – uiteindelijk – de eeuwige dood! Niet omdat God ons de plezierige pas af wil snijden, maar omdat God ons een goed leven wil leren. Onze gevaarlijke, goede God, heeft het beste met je voor!
DIA 15 | PUNT DIA
Wijs wordt je dus ook niet door je aan regeltjes te houden. Nee, wanneer je wijs wordt besef je: die regels wil God vooral ook in ons hart leggen. Gods regels in je hart, zodat je ze van binnenuit wil naleven. Dat je ze wil naleven omdat je begrijpt: dit is goed voor mij als mens als ik in liefde en goedheid wil leven met anderen op deze wereld.
Maar wat moeten we daar vandaag praktisch mee? En meer nog: wat heeft dit nu te maken met kerk van alle tijden en leeftijden zijn?
DIA 16
#3. Welke weg wijst Bijbelse wijsheid mij vandaag?
Eerst maken we de balans op. Wijsheid begint dus met kleinmakende verwondering voor God. En wijsheid is: de juiste keuzes kunnen maken en goed en kwaad scherp kunnen onderscheiden. Niet vanuit levenservaring, maar vanuit geloof. Geloof dat niet automatisch met levenservaring komt. Kinderen kunnen erg wijze dingen zeggen en doen. Oude mensen kunnen erg dwaze dingen zeggen en doen. Wat betekent dat voor ons leven nu?
Ik trek er 2 lessen uit:
DIA 17
Wijsheid komt niet met de jaren maar met geloof, dus iedere gelovige heeft wijsheid te delen.
Als je geloof hebt, dan geeft God je wijsheid. Wijsheid om te onderzoeken wat goed is en wijsheid om de juiste keuzes te maken. Keuzes voor je eigen leven. Maar ook voor onze gemeente geeft God wijsheid aan ons samen. Als we naar elkaar leren luisteren en elkaar leren bevragen dan kunnen we samen ontdekken welke weg God wijst.
Daarbij onderstreep ik: vragen stellen is essentieel. En vragen stellen is het tegenovergestelde van oordelen geven. We zijn soms zó snel daarmee. We zien iets, we horen iets en in plaats van vragen te stellen, knallen we er overheen met een oordeel. Dat is de doodsteek voor de wijsheid. Echt, want Jezus, de belichaming van Gods Wijsheid, zegt in Matteüs 7,7: “7Vraag en er zal je gegeven worden, zoek en je zult vinden, klop en er zal voor je worden opengedaan.”
DIA 18
Als iedere gelovige wijsheid heeft te delen, dan zijn relaties tussen generaties extra belangrijk.
Want geen persoonlijk geloof is hetzelfde. Mensen zijn verschillend en daarmee hun geloof ook. Maar er zijn ook overeenkomsten binnen generaties. We maken onze vormende jaren door in andere tijden. Die tijden stempelen ons geloof. Even misschien iets kort door de bocht, maar om dit duidelijk te maken:
DIA 19
In de tijd van de verzuiling waren de grenzen van de kerk erg belangrijk. Daarom was het voor gelovigen in die tijd ook erg belangrijk om de vormen duidelijk af te spreken.
DIA 20
Nu is er een tijd waarin kerken sterk zijn gekrompen en verder krimpen. Als christenen in Nederland hebben we elkaar nodig. Dan wordt het veel belangrijker om met elkaar overeenstemming te zoeken over de kern.
Zo kunnen we in het nu veel van elkaar leren. Elkaar helpen om de Wijsheid, om Jezus Christus in al Zijn veelzijdigheid te leren kennen. En juist daar komt die tekst uit Prediker om de hoek kijken.
DIA 21
Het gaat me met name om dat tiende vers: “10En vraag jezelf niet af waarom het vroeger beter was dan nu. Het getuigt van weinig wijsheid als je daarnaar vraagt” (Prediker 7,10).
Dat zijn best scherpe woorden van de Prediker. Maar in het licht van de wijsheid zijn ze goed te begrijpen:
Vroegere tijden komen niet terug. Dat is soms verdrietig, soms maar goed ook. Maar nog meer dan dat: het is ook een onomkeerbare werkelijkheid. We moeten het doen met de tijd die God ons geeft, de huidige tijd. Met alle voor- en nadelen, met alle zwakke en sterke kanten van de huidige tijdsgeest. Met alle mankementen en alle voordelen.
DIA 22
Om wijs met de huidige tijd om te gaan, hebben we elkaar nodig. De ontdekkende en leergierige houding van kinderen. De directe en kritische houding van tieners. De openheid en het opbloeien van twintigers. De kracht van jongvolwassenen. De stabiliteit van veertigers, en ja, de levenservaring van 60+.
We hebben elkaar als gemeente allemaalnodig. We hebben er pas baat bij als we onze geestelijke gaven in liefde met elkaar willen delen. Het zorgt voor groei als we samen die wijsheid van God omarmen. Klein voor God, maar veilig bij Hem door Jezus Christus.
AMEN
[1] Van der Heijden, Samen Jong, 65.