Van boven geboren

Zoiets gebeurt daar bij de toeschouwers van Pinksteren in Jeruzalem. Als je er bij was geweest – stel je eens voor! Je bent als toerist in het buitenland. Er is een taalbarrière. Je hebt al een paar keer geprobeerd met je handen en voeten iets te kopen op een marktje. Het lukt, maar echt begrijpen doe je de mensen niet. En dan hoor je opeens iemand vloeiend Drents spreken, of Gronings, of Fries. Geen Nederlander, maar een echte local. Dan sta je op z’n minst even gek te kijken.

De impact van het eerste Pinksterfeest daar in Jeruzalem is voor ons bijna niet voor te stellen. Want de mensen staan niet zomaar gek te kijken.

DIA 3

Er staat: 

Verbijsterd en geheel van hun stuk gebracht vroegen ze aan elkaar: ‘Wat heeft dit toch te betekenen?’ 

Handelingen 2,12

Er zijn ook mensen die snelle conclusies trekken: ‘Dronkenpraat.’ En ze gaan over tot de orde van de dag. Maar anderen snappen er niks meer van: ‘Hoe kan dit? Wat gebeurt hier?’ Ze blijven luisteren en stellen vragen (Hand. 2,37).

DIA 4 | ZWART

Het legt iets bloot van twee soorten menselijke reacties op verwarrende omstandigheden. Enerzijds het afschrijven als onzin, dronkenpraat. Een reactie van oogkleppen op en doorgaan met wat je kent.

Anderzijds de verwarring toelaten en op zoek gaan om het te begrijpen. Op zoek naar begrip. Die zoektocht zie je ook bij de Farizeeër Nikodemus. Vanuit de Farizeeërs van de eerste categorie, die ik maar de oogklepcategorie noem, komt Nikodemus naar Jezus toe. Als je het gesprek leest, kan het aanvoelen als een verwarrend gesprek. Nikodemus begint met een waarderende noot. De Here Jezus legt hem gelijk het vuur aan de schenen. Het voelt aan alsof Jezus en Nikodemus langs elkaar heen praten.

Dat komt omdat Johannes deze ontmoeting niet als een mooie anekdote vertelt. Hij vertelt dit om ons een levensles van Jezus te leren. Daar draait het om in dit gedeelte. Jezus’ levensles over ons opnieuw geboren worden.

DIA 5

Het thema van deze preek is: 

VAN BOVEN GEBOREN

Dat vat de spraakverwarring tussen Jezus en Nikodemus samen. Die spraakverwarring zit hem in het Griekse woord voor opnieuw. Hierin zit in het Grieks namelijk ook de betekenis van van boven af geboren zijn. Maar die mist Nikodemus volledig. Jezus heeft het over een geestelijke realiteit, maar Nikodemus begrijpt het als letterlijk en fysiek.

DIA 6

We staan stil bij vers 3 en 5: 

Jezus zei: ‘Werkelijk, Ik verzeker u, alleen wie opnieuw wordt geboren, kan het koninkrijk van God zien. … Werkelijk, Ik verzeker u, niemand kan het koninkrijk van God binnengaan tenzij hij geboren wordt uit water en Geest.’

Johannes 3,3.5

DIA 7 | #1

#1. Geboorte

Een geboorte – dat beeld gebruikt Jezus. Wij noemen het wedergeboorte of opnieuw geboren worden. Het spreekt tot de verbeelding. Als je kinderen hebt, dan heb je het waarschijnlijk van dichtbij meegemaakt. En als moeder weet je pas echt wat een geboorte inhoudt. Een geboorte spreekt tot de verbeelding, maar kan je ook verwarren. Je ziet het bij Nikodemus. Hij begrijpt niet precies wat Jezus bedoelt. Terwijl Jezus het heeft over een geestelijke geboorte, trekt Nikodemus het in het letterlijke lichamelijke opnieuw geboren worden. Nikodemus is verward.

DIA 8 | ZWART

Herken je iets van die verwarring? Wedergeboorte is een onderwerp dat je zelfs aan het twijfelen kan brengen: ‘Ben ik wel wedergeboren?’ Bovendien: waar hebben we het nu precies over? Gaat wedergeboorteover bekering? Is die wedergeboorte een aanwijsbaar moment, of is het een meer proces? Moet ik er eigenlijk zelf keihard voor aan het werk, of moet het je gegeven worden? Zo’n onderwerp roept vragen op. Vragen die ik in deze preek niet allemaal kan beantwoorden. Maar ik wil je wel een richting meegeven.

Dit is die richting: je kunt je je eigen geboorte niet herinneren, maar dát het is gebeurd is duidelijk. Zo werkt het met wedergeboorte. De meeste mensen die met het geloof opgroeien, kunnen niet één duidelijk moment van bekering aanwijzen. Het zijn meestal meerdere momenten. Soms zelfs niet één duidelijk moment, maar een proces van groei in geestelijke volwassenheid. Een proces van groei in geloof en inzicht in wat het echte leven inhoudt. Inzicht in en, bovendien, vertrouwen op hoe het geestelijke leven met God het aardse leven overstijgt.

Het is belangrijk hierbij te benadrukken: de geboorte is een begin en geen eindpunt. Denk dus niet dat je al ergens moet zijn voor die wedergeboorte. Het is een startpunt vanaf waar je meer en meer groeit in geloof.

DIA 9 | #1

Want dat is wel duidelijk uit wat Jezus zegt: deze geboorte  betekent een totale herwaardering van het leven. Niet dat het aardse ineens onbelangrijk is. Nee, het is meer alsof er een dimensie bij komt, die toch alles bepalend is. Dat je anders naar het leven kijkt dus, als christen. Dat je een nieuwe familie hebt, een nieuwe identiteit in Jezus Christus, een nieuw levensdoel. Dat wordt duidelijk in vers 5, waar Jezus zegt dat je uit water en Geest geboren moet worden.

DIA 10 | #2

#2. Uit water en Geest

Omdat Nikodemus Jezus niet begrijpt, verduidelijkt onze Here Jezus zijn eerste opmerking. Dit gesprek tussen Hem en Nikodemus vormt zich zo steeds meer tot een leergesprek. Deze ‘leraar’ wordt langzaamaan ‘leerling’ van Jezus. Zo blijkt ook verder in het Johannesevangelie. Nikodemus is een persoon die door het evangelie heen steeds geloviger wordt.

DIA 11 | ZWART

Jezus verduidelijkt zijn eerste uitspraak over opnieuw of van boven geboren worden met die woorden in vers 5: uit water en Geest geboren worden. In de context van wedergeboorte is het niet moeilijk om te raden wat Jezus met dat water bedoelt. De doop natuurlijk. Alleen wat de impact daarvan is, is wel belangrijk.

DIA 12

Water staat in de Bijbel namelijk symbool voor reiniging. Dat leer je ook uit Ezechiël 36, waar je ook die combinatie van water en Geest tegenkomt: “Ik zal zuiver water over jullie uitgieten om jullie te reinigen… Ik zal jullie mijn geest geven” (Ez. 36,25.27). Zo was het ook met de doop van Johannes de Doper: het was een markering van het afleggen van het oude leven. Zo is ook onze doop met water een teken van de afwassing van de zonde. Reiniging dus door water.

De Geest, daarnaast, is degene die zorgt voor geestelijke en doorgaande vernieuwing van mensen. Denk aan de vrucht van de Geest – de karaktertrekken die groeien in gelovige mensen, door het leven met God.

DIA 13 | #2

Als Jezus dus opnieuw en uit water en Geest geboren worden gelijkstelt, dan betekent het: reiniging en vernieuwing gaan hand in hand! Reiniging en vernieuwing gaan hand in hand en zo zien kinderen van God het licht! Kinderen die door Jezus Christus van hun zonden gereinigd zijn en door Zijn Geest worden vernieuwd, elke dag weer.

De vraag is dan: Zie je datbij jezelf?

DIA 14

#3. Zie je het?

We gaan nog even terug naar Jezus die Nikodemus gelijk het vuur aan de schenen legt, het begin van het gesprek. Ik zei al: dat voelt verwarrend, alsof ze langs elkaar heen praten. Maar er is nog iets meer te zeggen.

DIA 15

Ik parafraseer iets, maar Nikodemus zegt: ‘alleen iemand die Gods hulp heeft kan de tekenen verrichten.’ En Jezus komt daarop terug, door de delen van die zin anders in te vullen: ‘alleen iemand die opnieuw geboren wordt kan het koninkrijk van God zien.’ Zie je, Nikodemus doet een uitspraak over Jezus, en Jezus doet een uitspraak over Nikodemus.

DIA 16

Zie je: Jezus maakt het persoonlijk! Nikodemus spreekt in de meervoudsvorm: ‘wij weten…’ en houdt zo afstand. Maar bij onze Heer kun je geen afstand inbouwen. Jezus wil dichtbij komen. En bij deze leraar van Israël breekt hij met gemak zijn onbewust opgeworpen muurtje af. Alsof onze Heer vraagt:

DIA 17 | ZWART

‘Waar sta jij, Nikodemus?’ Sterker nog, en dat vind ik echt prachtig aan dit gedeelte: Jezus wijst in Nikodemus in feite het begin van zijn wedergeboorte aan! Want Nikodemus komt naar Jezus toe zegt: ‘Het kan niet anders: U komt bij God vandaan!’ Dat kan Nikodemus alleen maar zien doordat Hem de ogen zijn opengegaan. Door het persoonlijk te maken helpt Jezus hem om dat scherper bij zichzelf te zien.

Lieve broers en zussen, zo wil de Geest ons helpen! De Geest van onze Here Jezus wil je helpen het scherper te zien. Als je verward bent: ‘Ben ik wel opnieuw geboren? Hoor ik wel bij God?’ Of als je je afvraagt: ‘Waar en hoe werkt God? Ik zie soms zo bar weinig van wat Hij doet in deze wereld en mijn leven.’ De Geest wil je leren het te zien: ‘God reinigt en vernieuwt je.’ Zie je de geestelijke groei in je eigen leven? Merk je de geestelijke groei in de gemeente?

DIA 18

Het is niet zo moeilijk te zien dat de Geest aan het werk is. Ja, wat Hij doet en hoe Hij dat doet – dat zijn soms moeilijke en ongrijpbare dingen. De wind waait waarheen Hij wil. Zo is het met de Geest ook, zegt Jezus. Maar dat de Geest werkt is niet moeilijk om te merken, zoals het niet moeilijk is om te merken dat het waait. Je ziet het begin ervan in mensen die open en eerlijk zoeken en vragen naar geloof. Merk het zo op bij jezelf dat de Geest werkt. Maak het niet te groots! Denk niet dat je het eindpunt van het geloof al moet hebben bereikt. Als je zoekt naar het leven met God, als je daar iets van een begin of verlangen van opmerkt, weet dan:

De Geest werkt!

AMEN