Loven om te geloven

Misschien herken je dat, dat je soms een nummer helemaal grijs draait. Wie heeft er zo’n nummer of lied? Welke is dat? Wat vind je er zo mooi aan?

[DIA 3 | ZWART]

Bij mij is het nu muziek van Nathan Drake. Hij zet oude Engelse Hymnes op hedendaagse muziek. Prachtig! De toegankelijkheid van hedendaagse muziek, gecombineerd met de rijkdom van oude Engelse teksten. Het nummer heet Smitten, Stricken and Afflicted.

Muziek heeft in mijn leven een grote rol. In de auto, of tijdens het werk, iets concentratieversterkends luisteren – het is fijn. Maar dat is vaak vooral opvulling van de stilte. Muziek heeft in mijn leven belangrijkere rol. Soms woon ik in bepaalde nummers. Ik draai ze grijs. Omdat ze een emotie raken en bezingen die een periode lang in me zit. Of er wordt een verwondering over God bezingen, die me raakt.

Wat er dan bij christelijke nummers en liederen bij mij gebeurt is dit: het opent mijn ogen voor een kant van het geloof, of een kant van God, die me bijblijft. Verwondering, majesteit, diepe kennis. Het kan van alles zijn. Dat is wat muziek doet. Ook als we in de kerk zingen. Daar hebben we het over vanmorgen. Waarom zingen we eigenlijk?

Natuurlijk is de eerste reden: we zingen om God te aanbidden! Zingen zou je de meest voor de hand liggende manier kunnen noemen om God te aanbidden. Alles wat ademt mag God zo loven. Maar waaromaanbidden we God? We aanbidden omdat God het waard is. Hij is de Allerhoogste, de bron van al het goede in deze wereld. Hij is Zelf het allerbeste wat er voor ons mensen te vinden is! Veel liederen bezingen dat. Dus: in liederen die we in de kerk zingen, zing je telkens over wie God is. Je zingt over wat je gelooft. Daar geef je God de eer voor.

Maar aanbidden doet meer dan alleen God de eer geven. Als je zingt over wie God is en wat je gelooft gebeurt er nog iets. Een basisregel van de liturgie is dit:

[DIA 4]

Je zingt wat je gelooft, maar je gaat ook geloven wat je zingt. […] Dat is er één om over na te denken… Maar zo werkt dat met taal. Bedenk het maar eens: als je iedere dag te horen krijgt dat je een nietsnut bent, dan ga je dat langzaamaan ook geloven. Zo werkt het ook met de aanbidding van God: ‘Je gaat geloven wat je zingt.’

Daarom roept Psalm 150 je op om God te loven. We zingen niet alleen voor God omdat we geloven. We loven God ook om te blijven geloven. Het zingen voor God is iets dat jou vormt. Door te zingen voor God sterk je je geloof. Dus we loven om te geloven. Dat is ons thema:

[DIA 5]

LOVEN OM TE GELOVEN

Daarin gaat Psalm 150 ons voor. Het leert je wie je aanbidt en hoe je dat doet. Daarin geeft Psalm 150 ook een besluit van de andere 149 Psalmen. Tijdens deze preek hoop ik dat daarvoor je verwondering groeit. Daarnaast hoop ik dat je de breedte van de liturgie meer gaat waarderen. Want daarin mag je ook de grootheid en veelzijdigheid van God zien.

[DIA 6]

We gaan met elkaar die Psalm langs. In je Bijbel zie je dat die Psalm in drie coupletten of stanza’s: vers 1-2, vers 3-4 en vers 5-6. Het eerste deel gaat over de God die we aanbidden. Het tweede deel over hoe we God aan bidden. En het derde deel over wie God aanbidden. Dus de Persoon, de vorm en de gemeenschap.

[DIA 7]

#1. Persoon | De God die we aanbidden

#2. Vorm | Hoe we God aanbidden

#3. Gemeenschap | Wie God aanbidden

Allereerst een paar algemene opmerkingen over de Psalm. Want bij het Bijbelboek Psalmen kun je denken: ‘De Psalmen staan allemaal op zichzelf. Er is nauwelijks onderling verband.’ Maar ook het boek van de Psalmen is geordend. Daar kun je wat van leren. Psalm 1 begint met:

[DIA 8]

“Gelukkig de mens die niet meegaat met wie kwaad doen… maar vreugde vindt in de wet van de HEER” (Psalm 1,1-2, NBV) Het begint met het leven met God, naar Zijn wil, dat je gelukkig maakt. En tussen Psalm 1 en 150 gaan de ervaringen alle kanten op. Er wordt wel gezegd: ‘In de Psalmen wordt al het lief en leed van de wereld bezongen.’ Hoe je je ook voelt, welke verwondering of vragen je ook voor God hebt: je vindt het in de Psalmen.

[DIA 9]

Maar het eindigt met God loven. Daar loopt het Psalmboek op uit, omdat daar je leven als kind van God op uit mag lopen. Loven, niet alleen als je God dankbaar bent. Nee, loven, juist ook wanneer je leven zwaar en donker is. Want dat voedt en sterkt je geloof. God loven richt je leven op de God die in de hemel woont, en die Zijn Zoon voor ons gaf. Loven tilt je als het ware boven jezelf uit en laat je zien: ‘Het leven met God overstijgt dit leven hier op aarde, met al dat lief en leed.’ Dat is het eerste waar we het over hebben: de Persoon God, die we aanbidden.

[DIA 10]

#1. Persoon | De God die we aanbidden (vers 1-2)

Die eerste verzen richten je op Gods grootheid en heerschappij. Vers 1 gaat over de plaats waar je God looft, maar daarin zegt dat vers iets heel wezenlijks over God: Loof God in Zijn heilige woning… dat is natuurlijk de tempel in Jeruzalem. Maar er staat ook: loof Hem in Zijn machtig gewelf. Dat is de hemel. Vers 1 roept dus iedereen op, op aarde en in de hemel en alles wat daar tussen ligt, om God overal te loven! Het leert je over God: Hij is in heel Zijn wereld aanwezig! Dus waar je ook bent: loof God overal!

[DIA 11]

In de kerk, op de fiets, in de auto, in de trein. Waar dan ook. Een tijdje terug hield ik een preek over die ene genezen Samaritaan – genezen van huidvraat. Dat staat in Lucas 17. Die genezen Samaritaan komt als enige van 10 genezen mensen naar Jezus toe. Hij gaat niet naar de tempel in Jeruzalem. Hij gaat niet naar de heilige berg van de Samaritanen. Hij looft God waar Hij het dichtst bij is: aan de voeten van Jezus, de Zoon van God. Dáár mag je onder de indruk komen van wie God is. Want Hij laat zien Wie Hij is door de persoon van Jezus Christus.

[DIA 12]

Want door God te loven, sterk je je geloof en dat van de mensen met wie je zingt. Je gaat geloven wat je zingt.Door je Zijn daden en grootheid voor ogen te stellen groeit je bewondering voor Hem. Want dat is waar zingen in aanbidding van God op neerkomt: bewondering. Denk maar eens aan hoe we spreken over iemand die we heel erg liefhebben. De overtreffende trap van liefhebben is… aanbidden. De basisregel van de liturgie is daar ook op van toepassing: ‘Je aanbidt God omdat je Hem liefhebt, maar je gaat Hem ook meer liefhebben door van Hem te zingen!’

[DIA 13]

Zo mag je de God aanbidden, de Vader, de Zoon en de Geest. Zo groei je liefde voor Hem. Je leert Zijn veelzijdige grootheid kennen, ook door de vorm van de aanbidding.

[DIA 14]

#2. Vorm | Hoe we God aanbidden (vers 3-4)

Het is een terugkerend gespreksonderwerp. We moeten meer Psalmen en gezangen zingen. We moeten meer hedendaagse muziek zingen. Meer orgel. Meer band. Alleen het meest opvallende bij die gesprekken is: je hoort er nooit een Bijbels argument bij.

[DIA 15]

De Bijbel noemt wel allerlei instrumenten:

een hoorn – dat is een shofar. Een holle hoorn van een dier. Een signaal instrument. Je kon er wel verschillende tonen op blazen. Maar een melodie spelen was niet echt mogelijk.

Een harp en lier. Een harp was kleiner en een lier was een soort grotere harp met een klankkast.

Een tamboerijn, die kennen we allemaal nog wel van de basisschool denk ik.

En cimbalen en bekkens –  het Hebreeuws gebruikt hetzelfde woord – waren grote of kleine metalen platen. Soms werden ze tegen elkaar aan geslagen, soms werd er met een stok tegen getikt. Het levert verschillend geluid op. Wel leuk om te noemen: het Hebreeuws voor bekkens is tseltselim. Een onomatopé – een woord dat als je het uitspreekt lijkt op het geluid dat het benoemt.

[DIA 16]

Dan heb je nog de snaren. Die snaren, dat kan een snaarinstrument zijn. Maar ook mogelijk is dat het een soort trommel is met snaren. Zoals wij nu een snaredrum hebben. Dat is een plattere trommel waar snaren onder gespannen zijn. Tamboerijn, cimbalen, bekkens en een snaredrum: dat is het begin van een drumstel in Psalm 150!

[DIA 17]

En de fluit. Daarvoor vertaalt de Statenvertaling orgel. Dat past niet helemaal bij de tijd. Maar het slaat waarschijnlijk op het werkwoord orgelen. Dat wil zeggen: met hoge tonen vrolijk en snel spelen, zoals een nachtegaal kan zingen.

[DIA 18]

Al met al worden zo in Psalm 150 zeveninstrumenten genoemd. In de joodse cultuur staat 7 voor de voltooiing. Psalm 150 roept dus op: ‘Gebruik alle beschikbare instrumenten om God te loven!’ Een pleidooi dus voor veel variatie in de dienst. Veel afwisseling. Want ook al associëren sommigen het ene instrument meer met ‘de wereld’ dan het andere: geen enkel instrument wordt in de Bijbel verboden. Want het is niet het instrument dat de muziek maakt. Het is het hart van de mens die het instrument bedient. Wanneer in het hart de liefde voor God leeft, hoor je dat door het instrument heen!

Psalm 150 leert je dus: gebruik de beschikbare instrumenten om God te loven! Een pleidooi dus voor een brede liturgie!

[DIA 19]

Wat het Nieuwe Testament over zingen zegt, werkt dat verder uit. Kolossenzen 3,16 leert ons om Psalmen én hymnen én geestelijke liederen te zingen. Dat lees je ook in Efeziërs 5,19. Het is niet of-of maar en-en. Natuurlijk mag je je voorkeur hebben, maar een Bijbels argument voor het zingen meer Psalmen dan andere liederen is er niet.

[DIA 20]

Meer nog: in de veelkleurigheid van de liturgie, de verscheidenheid van instrumenten zie je iets van Gods veelzijdigheid! God laat zich niet voor één gat vangen. En ook niet in één muziekstijl.

Die indruk kun je krijgen als je gewoon bent om voornamelijk Psalmen te zingen. Alleen het feit wil dat het Psalmboek een bundeling is van 150 verschillende liederen waarvan wij de oorspronkelijke wijs niet kennen. Maar er worden heel veel verschillende instrumenten genoemd. En veel verschillende melodieën: de wijs van De achtste, De Gatitische, De dood van de zoon, De hinde van de dageraad, De lelies, De jonge vrouwen, De Rietpijp… en dan ben ik qua melodieën nog maar bij Psalm 53…

[DIA 21]

De Bijbel roept ons dus op om het complete scala aan instrumenten en een breed assortiment aan liederen te zingen. Dat is de vorm waarmee we God loven. Want de belangrijkste muziek bij het loven van God is die van harten die overstromen van liefde voor Hem. Daarom zingen we samen als gemeenschap.

[DIA 22]

#3. Gemeenschap | Wie God aanbidden (vers 5-6)

Daarin zit een geestelijke oefening. Een oefening in onderlinge liefde! Dan gaat het om de vraag: Heb je je broer en zus zo lief dat je wil leren genieten van liederen die niet jouw of uw eerste keus zijn? Let wel: dat gaat verder dan het verdragen van liederen die je minder passen. Het gaat om gunnen, toewensen, ruimte geven aan elkaar! Die oefening kunnen we wel gebruiken…

[DIA 23 | ZWART]

Besef dus dat God groter is dan onze muzieksmaak. Dat het bij God niet gaat om uiterlijkheden, maar om je hart – ook als het aankomt op de muziek en de liederen. Het loven van God doen we niet alleen maar vanuit het kennen van Hem. Je leert God ook kennen door de veelsoortigheid aan liederen die er is. Je zingt wat je gelooft én je gaat geloven wat je zingt. Zingen in de gemeente is zo een oefening in liefde voor God en voor elkaar.

[DIA 24 | KRUK]

En door samen te zingen mag je elkaar steunen. Je mag laten zien: dit lied geeft klank en woorden aan mijn liefde voor God! Als je dat met elkaar deelt, dan kan de onderlinge liefde misschien ook wel jouw muzieksmaak verrijken. Want de wereld van de gelovige muziek is te groot en te mooi om je te beperken. Bovendien: onze God is te groot en te mooi om je beeld van Hem te beperken.

[DIA 25 | SAMENVATTING]

Dus: zing, loof God overal, met alle beschikbare instrumenten, en vooral: samen, in gunnende liefde.

AMEN