Het ontwerp van de HEER van de schepping

Ik zeg: ‘ik betrap mezelf erop…’ want zo voelt dat, na afgelopen week. Toen ik vraag en antwoord 26 las, bezon ik me erop. Ik vroeg me af: ‘Waar moet de preek over gaan?’ En al snel dacht ik: we gaan het hebben over schepping en evolutie.

Maar uiteindelijk gaat deze preek daar niet direct over. Want vraag en antwoord 26 gaat daar niet over. En Genesis 1 en 2 begint ook niet bij die discussie: schepping of evolutie.

DIA 3

In deze preek wil ik u helpen om een stap terug te zetten. Om te zien: de Bijbel vertelt een ander verhaal. Een verhaal dat ons uittilt boven de discussie van schepping of evolutie. Want het verhaal van de schepping gaat niet over de vraag naar schepping of evolutie. Dat is een discussie van vandaag. Maar Genesis 1 en 2 vertellen een verhaal dat die discussie overstijgt.

Want het begin van Genesis vertelt het verhaal van Gods doel, Gods almacht en Zijn zorg! We hebben het vanmiddag kortom over:

DIA 4

HET ONTWERP VAN DE HEER VAN DE SCHEPPING

Maar eerst iets over de discussie tussen schepping en evolutie.

DIA 5

Schepping/evolutie

Daar ga ik in deze preek niet uitgebreid op in. Dat heeft ook een reden, want die discussie is een moeras. Je komt al snel vast te zitten. Vast in de noodzaak om een keuze te maken. Want de Bijbel zegt heel duidelijk dat God de wereld in zes dagen gemaakt heeft. En op de zevende dag rustte God. Maar wie een exacte studie doet die komt daar soms mee in de knoop.

DIA 6 | ZWART

Ik heb dat gezien bij een goede vriend van mij. Hij gaat ondertussen niet meer naar de kerk. Hij liep onder andere vast in deze discussie. Het heeft dus ook wortels in mijn persoonlijke biografie dat ik u boven die discussie van schepping vs. evolutie uit wil tillen.

Maar de belangrijkste aanleiding is dat de Bijbel de discussie ook niet aangaat met de cultuur. Het zet er simpelweg een verhaal tegenover. Genesis is geen uitgebreide weerlegging van de oude ontstaansmythes met argumenten. Nee, Genesis 1-2 vertelt een Scheppingsverhaal met een andere vooronderstelling over Wie God is.

Mozes heeft Genesis geschreven, geloven we. Mozes groeide op in de cultuur van Mesopotamië, Kanaän en Egypte. Daar geloofde sommigen het verhaal over de god Marduk. Marduk schept in dat verhaal hemel en aarde uit de resten van een overwonnen zeemonster: Tiamat. Vervolgens vermoordt Marduk de handlanger van Tiamat – Qinqu. Uit zijn bloed en klei wordt vervolgens de mensheid gevormd. Andere verhalen uit de oude wereld zijn hier veelal een variatie op.

Maar zet daar het verhaal van Genesis tegenover. Daar is het ontstaan van de wereld geen gevolg van conflict, overwinning en seksuele activiteit binnen de godenwereld. Nee, Genesis zet het verhaal van een soevereine, almachtige en zelfvoorzienende God tegenover. In het verhaal over Marduk wordt de wereld gemaakt uit wat er al bestond, maar de Bijbel vertelt de schepping vanuit niets.

Natuurlijk hoef je die verhalen niet te onthouden. Maar onthoud maar wat Genesis laat zien: God is almachtig, zelfvoorzienend, Hij heeft niemand nodig, Hij alleen is God!

DIA 7

Dat verhaal over het ontwerp van de Heer wijst ons naar de eerste zin van de Apostolische geloofsbelijdenis. Die eerste zin, waar de catechismus naar vraagt in vraag 26. Ook daar gaat het niet over de discussie schepping of evolutie. Oké, die discussie bestond toen ook nog niet. Maar ook nu nog zet Genesis ons eerst stil bij ons vertrekpunt als het gaat om de schepping van de wereld.

We hebben het over Genesis 2,7:

DIA 8

Toen maakte de HEER God de mens. Hij vormde hem uit stof, uit aarde, en blies hem levensadem in de neus. Zo werd de mens een levend wezen.

Genesis 2,7

Daarin lees je al de basis voor het begin van antwoord 26 van de catechismus. Genesis 2,7 laat zo zien: je bent bedacht, gevormd en Ingeademd.

DIA 9

#1. Bedacht (doel)

#2. Gevormd (almacht)

#3. Ingeademd (zorg)

Dus je bent allereerst bedacht.

DIA 10

#1. Bedacht

Dat steekt af tegen elke ander geloof over het ontstaan van de wereld. Het steekt af tegen die oude mythes, waar de mens het restproduct is van geweld, chaos, moord. Maar het steekt ook af tegen de vooronderstelling van evolutietheorie. De vooronderstelling dat het heelal het gevolg is van willekeur, toeval en natuurlijke selectie. Dat is een troosteloze vooronderstelling. Een vooronderstelling die je een uitzichtloos leven geeft. Want je bent hier door puur toeval gekomen, er is geen hoger doel en als je sterft wordt je uiteindelijk vergeten. De vooronderstelling geeft geen enkele zin aan het leven.

DIA 11 | ZWART

Je ziet de symptomen ervan in onze samenleving. Het streven naar zo veel mogelijk geluk voor mijzelf. Het leven is geslaagd als je elke dag zo veel mogelijk geniet. Genieten geeft het leven zin. Daarom wordt volwassen worden ook massaal uitgesteld. Want verantwoordelijkheid beperkt het genieten. Als je daarentegen geen verantwoordelijkheden hebt, kun je nog meer genieten, zonder rekening te houden met anderen.

Maar de Bijbel wijst een andere richting. De vooronderstelling dat je bedacht bent. Er heeft iemand over jou nagedacht, hoe jij moest worden! Je bent geen samenraapsel van genen van je ouders en je opvoeding. Nee, je bent zorgvuldig uitgedacht. God heeft jouw karakter in je gelegd.

En tegelijk leert de Bijbel ons op dat vlak ook met twee woorden spreken. Want ja, je bent uitgedacht door God. En tegelijk ben je ook gebroken door de zonde. Dus onze karaktertrekken zijn dat ook. Wanneer je je goede kanten bijvoorbeeld alleen maar voor jezelf en jouw genot gebruikt. Dat heeft God niet bedacht, maar dat was jij zelf. En ook wanneer je anderen met jouw karaktertrekken schaadt kun je je niet achter God verschuilen. ‘God heeft me nu eenmaal zo gemaakt.’ Nee, God heeft ons goed gemaakt. Alles wat daaruit voortkomt dat een ander of de schepping schaadt is een gevolg van de zonde.

DIA 12

Maar hoe donker de keerzijdes van je karakter ook kunnen zijn: God heeft u, jou en mij bedacht. En dat niet alleen: Hij heeft ons gevormd.

DIA 13

#2. Gevormd

Een kind groeit in de buik van de moeder. De cellen delen zich en zijn als het ware geprogrammeerd om tot de juiste ledematen en organen te groeien. God heeft dat zo gemaakt, geprogrammeerdals je dat zo mag zeggen. In ons DNA ligt besloten hoe we eruit zien. Ook het beginsel van onze karakters liggen daarin besloten.

DIA 14 | ZWART

Maar de Bijbel gaat nog verder dan dat. Hier in Genesis wordt beschreven hoe God de mens vormt. Maar in het bijzonder in Psalm 139 lezen we hoe God dat nog steeds doet:

DIA 15

U was het die mijn nieren vormde, 

die mij weefde in de buik van mijn moeder 

Psalm 139,13 

Bij het groeien van het kind in de buik is God aan het werk. Aan het weven. Dat is een groots wonder, een geheim. Maar de Bijbel leert dus: je bent bedacht en gevormd door God en dus gewild.

Is dat bij u en jou een aangevochten geloof? Bij mij wel namelijk. Toen wij in verwachting raakten van Jonathan waren er in onze vriendenkring twee stellen die een miskraam kregen. En er is nu een stel in verwachting van een kind met complicaties tijdens de zwangerschap. Ik ben dankbaar dat ze het ons vertelden, ondanks ons geluk met de zwangerschap. En ik weet van verschillende mensen hier in de gemeente van de miskramen die ook in ons midden zijn gebeurd. Dat snijdt diep in je ziel. En het kan ook je geloof raken, zeker in het licht van de woorden van Psalm 139: ‘Was dit een weeffout van God? Heeft God dit zo gewild?’

Nou, het was geen fout van God. God maakt geen fouten. En God heeft het ook niet gewild. ‘Waarom zag dit kind het levenslicht dan niet? Waarom moet dit kind dan met zulke beperkingen door het leven?’ De Bijbel beantwoord die vragen niet letterlijk, maar de Bijbel geeft wel degelijk een antwoord. God beantwoord die pijn met troost: ‘Ook een verloren kind was door God bedacht, gevormd en gewild.’ Met alle vragen die dan blijven bestaan mag je troost vinden in de overgave aan God.

DIA 16 | ZWART

Bij God is ruimte voor onze pijn en verdriet en Hij geeft troost: God is de vormer van het leven. Hij is er liefdevol bij betrokken, ook als het anders loopt dan wij willen of verlangen. Of volgens bewoordingen van de catechismus: God heeft alles gemaakt, Hij houdt alles in stand, Hij regeert over alles.

Tijdens het schrijven van deze preek trof het me dat de Apostolische geloofsbelijdenis ook niet begint met God de schepper, of God de almachtige. Nee, de catechismus begint met God de Vader. Dat gaat voorop in hoe God zich aan jou en mij laat kennen: onze Vader, door onze Heer Jezus Christus.

DIA 17

We zijn niet gevormd door natuurlijke processen. We zijn geen gevolg van de gewelddadige chaos in een godenwereld. We zijn geen product van toeval en natuurlijke selectie. We zijn bedacht en gevormd door de Heer van de schepping. De Vader heeft ons leven ingeademd.

DIA 18

#3. Ingeademd

Tot slot weer zoiets dat ons huidige westerse denken uitdaagt. Want wat zorgt ervoor dat je leeft? Sommigen zeggen: ons brein! Onze hersenen sturen heel het lijf aan. Met elektrische prikkels sturen ze de spieren. Met hormonen bepalen ze de processen in ons lijf.

Anderen zeggen: ons kloppend hart! Je hart pompt het bloed, onze levenskracht door ons lijf. Zonder hart, zonder lief te hebben, leef je niet.

Maar de Bijbel begint hier nóg eerder. Wat zorgt ervoor dat je leeft: dat je adem krijgt! Adem van God zorgt voor het echte leven. De lucht waarvan je leeft, die voor iedereen gratis is. Het is een geschenk van God!

DIA 19 | ZWART

Prachtig hoe zo de Bijbel je uitdaagt om je perspectief te wisselen. Niet ons brein of ons hart dat in ons klopt zorgt voor leven. Nee, de bron van het leven ligt buiten onszelf. De bron van het leven is de adem van God Zelf!

Dat geldt voor het platte lichamelijk leven. Maar nog veel meer voor het hele leven, waarbij ook je geest en ziel meespelen. Leven is pas leven wanneer je leeft uit de Adem – dat wil zeggen – de Geest van God. De Geest die je aan God verbindt door het leven, sterven en de opstanding van Jezus Christus!

DIA 20

Ook daar verschillen de meningen natuurlijk over. Volgens de wereld is echt leven afhankelijk van je gezondheid, van je rijkdom, van je relaties en ga zo maar door. Maar de Bijbel leert je hier aan het begin al: Nee, echt leven, zoals het bedoeld is, dat is bedacht, gevormd en ingeademd door God! Het echte leven is het leven in verbondenheid met Hem. Het echte leven is leven door en uit de Geest. Dus zoek elke dag: ‘Wat vraagt God? Waar richt Hij mijn aandacht op? Welke kant moet het op volgens Hem?’ Want Hij is de HEER van de schepping.

DIA 21

Dus vraag je voor je leven niet af: ‘Wat zijn mijn plannen? Waar wil ik heen? Wat wil ik verdienen?’ Maar zoek naar het plan in het ontwerp van de Vader van de schepping.

AMEN