En dat terwijl seksualiteit in onze samenleving dus aan de orde van de dag is.

[DIA 2]

Internet en TV stromen er van over. Neem de TV. Er gaat geen reclameblok voorbij of er wordt geprobeerd met aanlokkelijke beelden van een knappe vrouw of man te zeggen: ‘Van dit product wordt je gelukkig. Dit product is voor knappe mensen. Dit product maakt je aantrekkelijk.’ Seks wordt gebruikt om te verkopen, om te lokken, om te verlijden. Want seks verkoopt.

Maar praten over seks blijft moeilijk. Ja, grappen maken over seks met je vrienden, dat lukt wel. Of de nieuwste roddels delen. Of naar programma’s kijken die het als kijkcijferkanon uitzenden. Maar echt een open gesprek over seks is en blijft moeilijk. ‘Hoe is het bedoeld? Waar heeft God het voor gegeven?’ En dan kan het zomaar zijn dat je zo’n stuk uit Hooglied leest en je wat opgelaten voelt.

Het is niet de bedoeling van de Poëzie van Hooglied om dat op te roepen.

[DIA 3]

Hooglied, het hoogste lied of het lied van alle liederen, prijst de liefde. De liefde in al haar facetten, zoals je die in liefdesrelaties tegenkomt. Het wil je onder de indruk brengen van Gods prachtige geschenk van de liefde. Dat is ook het doel van deze preek: samen onder de indruk komen van de liefde die God heeft gegeven.

Dat is uiteraard niet alleen een boodschap voor getrouwde stellen. Het is ook een boodschap voor wie nog niet getrouwd is, maar dat in de toekomst wel hoopt. En ja, het is ook een boodschap voor wie ongetrouwd door het leven gaat. Want de liefde die God heeft gegeven heeft meerdere kanten. Misschien ken je dat onderscheid wel tussen eros, philos en agape.

[DIA 4]

Eros is de fysieke aantrekkingskracht tussen mensen. Het lichamelijke verlangen om elkaar lichamelijk lief te hebben – ja, ik bedoel seks, maar ik vind dat woord te plat. Je kan in plaats van seks ook zeggen: ‘de liefde vieren.’

[DIA 5]

Philos is de vriendschappelijke liefde. Respect hebben voor elkaar en emotioneel met elkaar verbonden zijn.

[DIA 6]

En agape is de onvoorwaardelijke liefde. De liefde die Paulus ook prijst in 1 Korintiërs 13, als hij schrijft:

[DIA 7]

4De liefde is geduldig en vol goedheid. De liefde kent geen afgunst, geen ijdel vertoon en geen zelfgenoegzaamheid. 5Ze is niet grof en niet zelfzuchtig, ze laat zich niet boos maken en rekent het kwaad niet aan, 6ze verheugt zich niet over het onrecht maar vindt vreugde in de waarheid. 7Alles verdraagt ze, alles gelooft ze, alles hoopt ze, in alles volhardt ze. 

1 Korintiërs 13,4-7

In Hooglied spelen al die drie kanten van de liefde mee. Daarom zit er voor iedereen een boodschap in.

Tijdens deze preek gaan we het hebben over Gods geschenk van die liefde in het algemeen en het lichamelijk liefhebben – seks dus – in het bijzonder. We doen dat aan de hand van Hooglied 4,10-12 en hoofdstuk 5,8. We letten op het verlangen, het volhouden en het verwachten van Gods prachtige geschenk.

[DIA 8]

GODS PRACHTIGE GESCHENK

[DIA 9]

#1. Verlangen

#2. Volhouden

#3. Verwachten

[DIA 10]

#1. Verlangen

Ze hebben al een tijd verkering. Volgende week drie jaar. Ze houden van elkaar. Trouwen, dat gaan ze zeker doen! Alleen ze zijn allebei net begonnen met hun studie. Er is geen geld, voorlopigniet ook… Maar ze weten het al zeker. Ze hebben het er al vaak over gehad. Ze weten wat ze willen. Ze proberen ook nog altijd te wachten met seks. Het valt alleen niet mee. In drie jaar tijd zijn ze erg naar elkaar toegegroeid. Ze houden van elkaar. Ook als het soms minder ging – die tijden hebben ze echt gehad – toen nog hebben ze elkaar vast weten te houden.

Toch verlangen ze ook om met elkaar naar bed te gaan. ‘De liefde vieren,’ noemde een dominee het pas. Dat klinkt als wat ze willen! Soms voelt het ook wel zinloos om te wachten. Veel van hun vrienden hebben al seks gehad. Sommigen zijn zelfs alweer uit elkaar en hebben weer een nieuwe vriend of vriendin. Daar gaan ze ook vaak mee naar bed. ‘Waarom zouden wij eigenlijk wachten? Waar is het goed voor? We wéten toch dat we bij elkaar zullen blijven…?!’

[DIA 11]

Hoe groot kan het verlangen naar elkaar zijn. Als je op emotioneel niveau sterk naar elkaar bent toegegroeid, dan kan het verlangen om de liefde te bedrijven erg groot worden. Hoe ga je daarmee om? Sommige mensen zeggen wel: ‘Ja, in de tijd van de Bijbel wachtten mensen tot het huwelijk. Maar wat is er nog van dat huwelijk over in onze samenleving. Het huwelijk is uitgehold tot een burgerlijk huwelijk – het gaat om de belofte van trouw. Als we die elkaar hebben gedaan, wat maakt het dan uit dat het nog niet ‘officieel’ vastligt?’ Als het ware wordt gezegd: de Bijbel is niet duidelijk over de plek van seksualiteit.

[DIA 12]

Vooropgesteld: de Bijbel is super realistischals het hierover gaat. De Bijbel schetst geen onmogelijke standaard, die niet te houden is. Ook in de tijd van de Bijbel gebeurde het dat mensen ongetrouwd met elkaar naar bed gingen. Er waren allerlei richtlijnen voor om daar mee om te gaan. Alleen het ideaal van de Bijbel is ook wel erg duidelijk: het is de bedoeling dat één man en één vrouw elkaar voor het leven trouw zijn, binnenhet huwelijk. Daar hoort onze seksualiteit thuis.

[DIA 13]

Dat begint al in Genesis 2, waar God man en vrouw aan elkaar verbindt. In vers 24 staat dan:

[DIA 14]

“Daarom maakt een man zich los van zijn vader en moeder en hecht hij zich aan zijn vrouw, en zij zullen één lichaam zijn.” En ook verder lees je in Deut.22,20-21 dat als een vrouw geen maagd meer bleek bij het huwelijk, ze moest worden gestenigd. Ik begrijp dat dat veel vragen kan oproepen. ‘Is dat niet vrouwonvriendelijk? Waarom lezen we niets over mannen die geen maagd meer waren…?’ Op die vragen ga ik nu niet in.

Het punt is dat de Bijbel heel duidelijk is over het ideaal: één man en één vrouw, elkaar voor het leven trouw, en daarbinnen hoort de seksualiteit. Daarbíj is de Bijbel ook erg realistisch, met de mogelijkheid om te scheiden aan toe.

Maar hoe ga je dan met dat verlangen om? Hoe houd je vol?

[DIA 15]

#2. Volhouden

Hooglied bezingt voor een heel groot deel het verlangen naar elkaar. Hoofdstuk 4 vers 10 en 11 laten dat zien. De bruidegom verwoordt zijn bewondering voor de liefde van zijn bruid. In vers 11 lijken ze te zoenen. Maar in vers 12 wordt juist de bescherming en verzegeling van de bruid bezongen. Daar prijst de bruidegom dat de bruid zich heeft bewaard voor hem! Dat is hoe God het geschenk van de liefde heeft bedoeld! Twee mensen die zich voor elkaar bewaren en zich helemaal aan elkaar toewijden.

[DIA 16]

Daarin mag je als getrouwd stel wijzen op Gods liefde! Paulus zegt dat in Efeze 5,32 over het huwelijk: “In deze woorden schuilt een groot geheim – ik betrek ze op Christus en de kerk.” Christus die zich helemaal toewijdt aan de kerk. Niet seksueel natuurlijk, maar wel met dezelfde diepe liefde! Onvoorwaardelijk. En de kerk is geroepen om zich te bewaren voor Christus, zoals bruid en bruidegom zich voor elkaar bewaren.

Maar laten we dat verder uitwerken. Want ook als weduwe of weduwnaar mag je die liefde tussen Christus en Zijn kerk nog steeds verbeelden. Juist in je gemis wordt iets zichtbaar van de diepe liefde voor de ander! Iemand zong recent:

[DIA 17]

“Missen is de moeilijkste manier van houden van”

Matthijn Buwalda

Maar het is houden van! Iets wat laat zien hoe zwaar het kan zijn om zonder iemand te zijn. Zo kan het verlangen van ons als kerk naar Christus ook zijn. Soms valt je dat zwaar!

[DIA 18 – ZWART]

Maar hierin is bewondering voor wie ongetrouwd zijn gebleven ook gepast! Dat is een last zijn, hoewel voor de een meer dan voor de ander. Maar Jezus en Paulus prijzen mensen die ongetrouwd zijn gebleven: zij houden meer tijd over voor God en voor de medemens. In het ongetrouwd zijn kun je je helemaal aan God toewijden. Zo ben je ook als ongetrouwdeeen beeld van de liefde tussen Christus en de kerk!

Als je wel een relatie hebt kan het moeilijk zijn om vol te houden om jezelf te bewaren. Ongetwijfeld ken je de uitspraken als ‘de kat niet op het spek binden’ – dat je het jezelf ook niet moeilijker maakt dan het is. Maar besef je dat het jezelf bewaren iets heel liefdevols heeft! ‘Ik wil mijzelf niet zomaar aan je geven. Mijn liefde is niet goedkoop. En jouw liefde is mij ook intens waardevol. Daarvoor wil ik eerst op alle vlakken helemaal aan jouw verbonden zijn. Emotioneel, maar ook financieel, ook in een woning. Helemaal één levenseenheid voor de wet die in ons land geld.’

[…]

Helaas is dat nooit een garantie. Huwelijken gaan kapot. Maar ook binnen een huwelijk wordt je soms keihard gekwetst. Net als in de kerk, trouwens. Elkaar liefhebben is moeilijk. Dat blijkt wel uit Hooglied 5:2-8. Je verwacht iets, maar wordt gekwetst.

[DIA 19]

#3. Verwachten

De bruid in Hooglied verlangt naar haar man. Ze heeft een droom – ze slaapt maar haar hart klopt in volle gang voor haar man. Zelfs in haar slaap denkt ze aan haar geliefde. Het wordt zo beschreven dat je aan alles merkt: ze wordt opgewonden van de verwachting dat haar man binnenkomt. Maar als ze zo ver is, is hij weg. Ze is er ziek van. Niet alleen van het lichamelijke verlangen, maar vooral ook van zijn afwezigheid. Ze verlangt naar zijn nabijheid en liefde, maar hij is van het één op het andere moment verdwenen.

Belangrijk is om hier te benadrukken – en dan wordt ik een beetje technisch: Hooglied is poëzie. Je moet Hooglied nietlezen als een letterlijk gebeurd verhaal tussen twee geliefden. Hooglied is een kunstige weergave van alles wat je in een (liefdes)relatie kan tegenkomen. Gekwetst worden hoort daar in ons gebroken leven bij. Ik moet daarbij toch ook even de aandacht vestigen op vers 7.

[DIA 20]

Daar lijkt het alsof de vrouw wordt belaagd door andere mannen en misschien wel aangerand.

[DIA 21]

Vers 2-8 beschrijft een droomvan de vrouw én het is beschreven in poëtische vorm. Het kan dus zijn dat ze de dreiging van andere mannen voelt die misbruik van haar willen maken. Maar als je de laatste zin van het vers neemt: “de wachters van de muren” dan kan het ook een beeld zijn voor haar verlangen dat de vrouw gekwetst, verwond en ziek (vers 8) achterlaat. De vrouw wordt door haar broers namelijk een muur genoemd (Hl. 8,9). Verder komt het woord muur in Hooglied niet voor.

[DIA 22 – ZWART]

Hoe dan ook, in de liefde zoals wij die kennen – in wat voor relatie dan ook – kun je worden gekwetst. Binnen het huwelijk net zo goed als daarbuiten. Buiten het huwelijk, bijvoorbeeld als je nieuwe vriend of vriendin zich niet voor jou heeft bewaard. Ik ken de verhalen uit de eerste hand, hoe moeilijk dat kan zijn. De één heeft zich bewaard, de ander niet. Degene die zich heeft bewaard is gekwetst. Degene die al seks heeft gehad, kan zich heel erg schuldig voelen. Het is echt een pijnpunt in de onderlinge liefde.

Daarbij zeg ik alleen ook: het is in onze wereld moeilijk om je voor elkaar te bewaren. Om geen seks te hebben voor het huwelijk, maar eerst elkaar te beloven en bevestigen: ‘Ik kies voor jou en voor geen ander.’ Dat is altijd moeilijk geweest. Daarin hoeven we niet tegen elkaar op te boksen: ‘In deze tijd is het veel moeilijker…’ Dat is een zinloze discussie. Het is simpelweg nu moeilijk. Punt. Gesprek over wat seks is, hoe God het heeft bedoeld en hoe je daarmee omgaat als verliefd stel is nodig.

Hoe je dat doet is misschien iets voor een volgende preek. Alleen vraag het ook maar. Aan je ouders, of je verenigingsleider, vertrouweling in de kerk, of als je wil, aan mij! En: vertel er dan ook samen eerlijk over! Spreek naar elkaar het verlangen uit om elkaar niet te veroordelenmaar elkaar te steunen. Beloof elkaar dat je dit niet zomaar met anderen bespreekt. Een veilige sfeer is echt onmisbaar!

[DIA 23]

Een veilige sfeer. Want we moeten het gekwetst worden niet beperken tot het seksuele vlak. Op emotioneel vlak gebeurt het veel vaker! Dat je je afsluit voor de ander. Dat je niet in gesprek gaat. Dat wederzijdse verwachtingen onuitgesproken blijven. Niet alleen in liefdesrelaties, maar ook in de vriendschappen, families en ja, ook in de gemeente. Wat is het dan toch ook wel mooi dat er een heel boek is dat ons voorgaat. Juist wel die diepe verlangens en verwachtingen uitspreken, bezingen! En daarbij niet verzwijgen wat het doet als de verwachting onbeantwoord blijft: daar wordt je ziek van.

[DIA 24]

Dat is Gods prachtige geschenk van de liefde, waarmee wij als mensen iets weerspiegelen van Gods liefde voor ons. We hebben het veel gehad over onderlinge menselijke liefde, maar we moeten dat leren van God Zelf. We mogen en kunnen dat ook van Hem leren! Want het is God de Vader die ernaar verlangde om ons bij Zich te hebben, als Zijn kinderen. In Jezus Christus zie je hoe volhardend God in Zijn liefde is: tot de dood. De Geest wakkert de verwachting naar Hem aan. Een mooier geschenk ken ik niet.

AMEN