God kennen

De zon is een toepasselijk beeld voor Gods majesteit. Heerlijk, maar ook gevaarlijk als je te dicht bij komt. Je ziet het bij Mozes: hij mag Gods heerlijkheid zien, maar niet zijn gezicht. Dat zou hij niet overleven!

DIA 3

We hebben het niet gelezen, maar waarschijnlijk weet je het wel – het staat iets verderop in Exodus 34: 

[Mozes] gezicht glansde doordat hij met de HEER had gesproken. 

Exodus 34,29b

De Israëlieten zijn daardoor zo bang dat ze niet naar hem toe durven gaan. In dat voorbeeld van de zon: dat is alsof je in het maanlicht niet tegen het fel weerspiegelde zonlicht kan.

DIA 4

Het geeft kleur en gewicht aan de vraag van Mozes: 

Laat mij toch uw majesteit zien 

Exodus 33,18

Een hele grote vraag, die ook weer allerlei gevoelens en gedachten bij ons kan oproepen. Verlangens en herinneringen, verwondering en gemis. Je herinnert je bijvoorbeeld een moment dat je onder de indruk was van Gods majesteit:

DIA 5

Een prachtig uitzicht, een indrukwekkende storm, de kleinheid van een pasgeboren kind of nog iets anders. Of die vraag confronteert je met gemis. Misschien verlang je juist om Gods bestaan bevestigd te zien: ‘Laat toch iets van U zien, Heer!’

Of je nu onder de indruk bent van Gods majesteit of juist verlangt naar een teken van leven: het gaat allebei in de basis om het kennen van God. Om het verlangen naar God, omdat Hij ver weg lijkt. Of het gaat om het herkennen van God in wat Hij heeft gemaakt. Maar het gaat in beide gevallen over het kennen van God. Dat is ook het onderwerp van deze preek:

DIA 6

GOD KENNEN

God wil dat je Hem kent, echtkent. Dat leer je uit dit verhaal over Mozes die God ziet op de berg Sinaï. Want als Mozes God ziet, dan maakt God zich groots aan hem bekend.

De tekst voor de preek is vers 6 en 7:

DIA 7

De HEER ging voor hem langs en riep uit: ‘De HEER! De HEER! Een God die liefdevol is en genadig, geduldig, trouw en waarachtig, 7die trouw blijft tot in het duizendste geslacht, die schuld, misdaad en zonde vergeeft maar niet alles ongestraft laat, en die voor de zonde van de ouders de kinderen en kleinkinderen ter verantwoording roept, tot in het derde en vierde geslacht’

Exodus 34,6-7

DIA 8 | #1

#1. God maakt zich bekend

God noemt zijn karaktereigenschappen op aan Mozes. Mozes krijgt als het ware een deel Gods CV te horen. Het voelt misschien vreemd als iemand zich zo aankondigt. Maar vergelijk het maar met de aankondiging van een spreker op een evenement. Ook dan worden er vaak ter introductie wat goede eigenschappen van iemand opgenoemd. Of vergelijk het met hoe op de achterflap van een boek de beschrijving staat van wie de auteur is. Wat voor werk hij doet, wat zijn specialisatie is, dat soort dingen. Zo gaat iemands goede naam voor iemand uit. Nou, zo is het ook bij God: Zijn goede naam gaat voor Hem uit!

DIA 9

Zo’n omschrijving van wie God is doet van alles met je, als je het op je laat inwerken. Er staan een heleboel mooie en goede eigenschappen van God. Joden tellen er 13. Tel even mee:

[‘De HEER! De HEER! Een God die liefdevol is en genadig, geduldig, trouw en waarachtig, die trouw blijft tot in het duizendste geslacht, die schuld, misdaad en zonde vergeeft maar niet alles ongestraft laat, en die voor de zonde van de ouders de kinderen en kleinkinderen ter verantwoording roept, tot in het derde en vierde geslacht” (Ex. 34:6-7).]

1) Zijn naam is HEER. Dat is JHWH, IK BEN (DIE ER ZIJN ZAL);

2) Hij is God;

Verder is Hij:

3) liefdevol;

4) genadig;

5) geduldig;

6) trouw, en;

7) waarachtig.

En:

8) Hij blijft trouw tot het duizendste geslacht;

9) Hij vergeeft schuld;

10) misdaad, en;

11) zonde;

Maar:

12) Hij laat niet alles ongestraft;

13) en roept kinderen en kleinkinderen ter verantwoording voor de schuld van hun ouders.

Het is opvallend hoe erg Gods liefde overheerst in die beschrijving! Bovendien zijn zeker 11 van de 13 eigenschappen heel positief. De liefde geeft de doorslag in alles wat God doet.

Ik hoop ook dat het je bescheiden maakt tegenover God. Het is ontzagwekkend om te lezen wie God ten diepste is.

DIA 10 | #1

God maakt zich bekend. Mooie eigenschappen, maar waarschijnlijk blijven die laatste woorden ook wel hangen. Die schuren het meest. Als God schuld vergeeft, waarom laat Hij dan niet alles zonder meer ongestraft? Waarom draagt Hij dan de 3e en 4egeneratie de schuld van hun ouders na?

Het is dan natuurlijk de vraag: wat wordt daar precies mee bedoeld? Wat doet God na de zonde? Want ook daarin leer je Hem kennen.

DIA 11 | #2

#2. Na de zonde

Wat doet God na de zonde? Dat is allereerst voor de Israëlieten die dit horen een hele belangrijke vraag. In hoofdstuk 32 hebben ze namelijk het gouden kalf gemaakt en ervoor geknield. Het verbond dat God sloot in Exodus 19 en 20, de plechtige belofte van een blijvende relatie, was kapotgebroken. Helemaal aan gruzelementen. De stenen platen die Mozes aan stukken gooit (Ex. 32,19) zijn een tekenend beeld: de relatie is gebroken, helemaal kapot. De schuldigen moeten daarvoor boeten. Dat lees je in Exodus 32,26-29: er worden 3000 mensen gedood om het gouden kalf.

DIA 12

Ook in onze levens gaat heel veel kapot. We doen elkaar pijn, kwetsen elkaar. Als je zelf gekwetst wordt, dan voel je het verlangen naar gerechtigheid. Je bent boos, misschien wil je zelfs wraak. Het zijn hele herkenbare menselijke gevoelens. En toch: als we over Gods wraak, boosheid en straf lezen, dan hebben mensen die niet geloven daar zomaar moeite mee. ‘Ja, wij zijn mensen, maar God is toch God?! God is toch liefde? Hoe kan een liefdevolle God mensen straffen?’ Er zijn binnen de kerk waarschijnlijk net zo goed mensen die daar moeite mee hebben.

DIA 13 | ZWART

Allereerst: gelukkig maar! Gods straf is niet iets moois, maar een pijnlijk reëel gevolg van de zonde.

Maar ook dit: Misschien komt moeite met Gods straf over de zonde wel vanuit een onderschatting van wat zonde allemaal doet en kapotmaakt.

DIA 14

Zonde, kiezen tegen Gods manier van leven, heeft de vervelende neiging om zich als een olievlek te verspreiden. Zonde is haast besmettelijk. Sta er even bij stil wat dat betekent: het tegen Gods manier van leven in leven, verspreidt zich als een olievlek, is besmettelijk. Dat betekent dat God het móet uitbannen om het leven met Hem in stand te houden! Dus: Gods straf over de zonde komt voort uit zijn liefde voor de mensheid. Hij wil dat mensen met Hem leven, niet zonder Hem!

Daarom wil God de zonde straffen, uitbannen. Om dat te doen roept hij de 3e en 4e generatie ter verantwoording voor de schuld van hun ouders, staat er in onze vertaling. In onze vorige vertaling stond daar dat God de kinderen en kleinkinderen laat boeten.

DIA 15

In de oude vertaling van onze kerken, de NBG-51, stond daar: bezoeken. Hoewel het ons waarschijnlijk wat bijzonder in de oren klinkt als schuld wordt bezocht, geeft juist dát prachtig weer hoe God omgaat met zondige mensen:

Hij bezoekt ze. Hij zoekt ze op. Zoals hij Adam en Eva opzocht in de tuin van Eden toen ze hadden gezondigd. Zo zoekt God mensen nog altijd op. Ja, hij straft, maar niet voor de schuld van een ander. Hij onderzoekt: hoe sta jij in het leven. Neem je verantwoordelijkheid voor je eigen fouten, probeer je ze goed te maken? Neem je verantwoordelijkheid voor je eigen zwakke kanten, of schuif je de schuld af? Verschuil je je achter wat anderen je hebben aangedaan? Of achter wat anderen je niet hebben gegeven terwijl je het nodig had?

DIA 16 | ZWART

Zo zoekt God mensen op. Niet op voorhand veroordelend, maar uit liefde! Begrijp me goed: God heeft heel veel geduld met gebroken mensen. Zijn vergeving wordt drie keer benadrukt in dit gedeelte. God zoekt je op en peilt je hart in al Zijn wijsheid, liefde en geduld.

DIA 17 | #2

Daarnaast blijft het staan: God is boos na de zonde. Want de zonde gaat regelrecht tegen zijn bedoeling voor de mensheid in. Maar zijn boosheid over de zonde komt voort uit zijn liefde voor de mensheid. Dat zie je in wat God na de zonde doet: Hij herstelt de relatie.

DIA 18 | #3

#3. God herstelt de relatie

Ik zei het net al: die relatie lag helemaal aan diggelen, net als de eerste stenen platen van het verbond. Maar God kiest ervoor om het verbond te herstellen, opnieuw een relatie aan te gaan, na de bemiddeling van Mozes. Daar zie je in Mozes een voorafschaduwing van het werk van onze Here Jezus. Maar hier, in het herstel van de relatie, het herstel van Gods verbond met zijn volk, laat God zich echt in het hart kijken! Allereerst door hoe God het verbond hersteld, maar ook het momentzelf.

DIA 19 | ZWART

Hoe herstelt God het verbond met zijn volk? God herstelt zijn verbondsrelatie helemaal tot hetzelfde niveau van het eerste verbond. Op de stenen platen die Mozes uithakt schrijft God Zelf precies dezelfde tekst (Ex. 34,1). Meer nog: dat doet God zonder tegenprestatie van het volk. God overbrugt zelf de hele kloof! Ze worden opnieuw Gods eigen gekoesterde bezit. God houdt dat verbond zelf in stand. Daarin zie je hoe God in onze Here Jezus Christus ook ons genadig is.

DIA 20 | kaartje Israël

Hierbij kan ik alleen de situatie in Israël nu niet onbenoemd laten. Het verbond van God met zijn volk geldt nog steeds voor het volk van Israël. Als God een belofte doet, komt Hij er niet op terug (vgl. Jes. 43,13; Rom. 11,29). Maar daarmee is in geen geval gezegd dat alles wat de staat Israël nu doet zonder meer gerechtvaardigd is. Ook het volk van God zondigt nog steeds. Net als wij christenen. Het wonder van ons geloof is juist dat God ons daar doorheen blijft vasthouden, blijft bezoeken. Hij wil de relatie herstellen!

DIA 21 | ZWART

Het moment waarop God dat hier in Exodus beschreven wordt is ongelofelijk betekenisvol. Want juist hier laat God zich in het hart kijken, openbaart Hij zich uitbundig. Kijk, in Exodus openbaart God zich regelmatig. Hij laat iets van zichzelf zien: een brandende braamstruik die net verteerd wordt (Ex. 3) , een wolkkolom, donder en bliksem (Ex. 19) – dat soort dingen. Maar de meest uitgebreide Godsverschijning in Exodus wordt hier beschreven. Bij het herstel van de verbondsrelatie. Niet in Exodus 19 of 24, waar het volk welwillend antwoord: ‘We zullen alles doen wat de HEERheeft gezegd’ (Ex. 19,8. Vgl. 24,7). Nee, hier, na het verbreken van het verbond door de zonde van het gouden kalf!

DIA 22 | #3

In het herstel van de relatie van God met ons, kijk je God pas echt in het hart! Hier in Exodus, maar nog indrukwekkender en volmaakter in onze Here Jezus aan het kruis!

DIA 23 | TITEL

Daar leer je God echt kennen! Daar zie je hoe ver God wil gaan voor ons! Daar zie je hoe God eenzijdig de kloof van de zonde overbrugt. Aan het kruis zie je hoe ernstig God de zonde neemt, ook jouw zonde!

Zo wil God zich laten kennen, zich in het hart laten kijken: mijn liefde voor jou, voor de mensheid, is zó groot, dat ik er echt alles aan doe om je voor mij te winnen!

Lieve mensen, proef de diepte van de liefde van God daarin. Zoek ernaar hem te kennen in het leven, lijden en sterven van Jezus Christus. Dat verandert je! Want Paulus schrijft: “Wij allen die met onbedekt gezicht de luister van de Heer weerspiegeld zien, zullen door de Geest van de Heer meer en meer naar de luister van dat beeld worden veranderd” (2Kor. 3,18).

Als je de majesteit van God wil zien, als je zijn naam, zijn heerlijkheid wil kennen is er maar één weg voor ons:

Verwonder je over Jezus Christus.

AMEN