Een heilige groet

Gewoon een simpele handdruk. Maar een handdruk kan veel betekenen. Zeker wanneer hij niet gegeven wordt. Want tijdens de coronapandemie zijn we niet zomaar gestopt met handen schudden. Nee, we verzonnen er allerlei andere vormen voor.

[DIA 2]

De elleboog, de voeten tegen elkaar of gewoon een boks. We hebben iets nodig om elkaar te begroeten. Maar er zit nog meer achter. Want met een handdruk of groet laat je zien hoe de band tussen jou en de ander is. Zie je elkaar voor het eerst, dan geef je vaak een korte handdruk. Maar ken je elkaar al jaren, dan geef je bijvoorbeeld een lange handdruk, of zelfs een knuffel.

Broers en zussen, broertjes en zusjes,

Mensen die God liefheeft,

In de tijd van de eerste gemeenten hadden ze een ander gebruik. We hebben het net gelezen dat Paulus de gemeente in Rome opdraagt:

[DIA 3]

“Groet elkaar met een heilige kus.” (Romeinen 16:16a; 1 Korintiërs 16:20b; 2 Korintiërs 13:12a; 1 Tessalonicenzen 5:26 NBV) 

Paulus zegt dat trouwens niet alleen tegen de gemeente in Rome. Ook de gemeenten van Korinthe en Tessalonica geeft hij die opdracht. En ook Petrus noemt het in zijn eerste brief:

[DIA 4]

“Groet elkaar met een kus als teken van uw onderlinge liefde.” (1 Petrus 5:14a, NBV)

Wat voor kus moeten we dan aan denken? En hoe moeten we dat naar onze eigen tijd vertalen? Eerlijk gezegd: ik zit er zelf niet zo op te wachten om weer iedereen te gaan zoenen. Maar ja, het staat er wel! Op verschillende plekken zelfs. Het was een wijdverbreide omgangsvorm in de vroege kerk, die heilige kus. Na deze preek weet je wat het belang is van die opdracht van een heilige groet.

[DIA 5]

EEN HEILIGE GROET

Dit is het laatste onderwerp uit ons jaarthema Open armen. We zijn begonnen met Gods ultieme uitnodiging om bij Hem te komen. Hij geeft gratis levensvervulling.

[DIA 6]

Bovendien geeft Hij rust, Zijn vrede, in het drukke, gejaagde bestaan in de wereld. Vanuit de vrede met Hem mogen we samen leren om te gaan met verschillen. Niet de nadruk leggen op wat ons scheidt, maar juist op hoe we één zijn door de verlossing in Jezus Christus.Dat lukt wanneer we allemaal streven naar de belangrijkste plaats in Gods koninkrijk: de nederigste plaats.

Binnen de open armen van God is er zelfs plek voor wie er in zijn of haar leven een enorme puinhoop van heeft gemaakt. Want dat opent ons de ogen voor ons eigen leven: ‘Verwacht ik Gods acceptatie van mijn eigen verdienste, of van Gods genade?’ Alleen wanneer we leven vanuit Gods genade en daarbij elkaar behandelen met de genade van God, kunnen we leven als Gods gezin.

Dat zijn in vogelvlucht de thema’s die we bij langs zijn gelopen. En als teken van dat leven als Gods gezin, uit Zijn genade, geeft Paulus ons die hele praktische opdracht: Groet elkaar met een heilige kus

[DIA 7 - THEMA].

Dat was echt een apart gebruik van de vroege kerk.

[DIA 8]

#1. Apart

Met ‘apart’ bedoel ik: dat kwam niet zomaar uit de Grieks-Romeinse cultuur op. Niets wijst erop dat Romeinen gewend waren om elkaar te begroeten met drie zoenen. Maar ook komt het niet zomaar uit de joodse cultuur. Ja, we weten uit het Oude Testament dat het een familie-groet was.

[DIA 9]

Zo kuste Isaak bijvoorbeeld zijn zoon Jakob voordat hij hem zegende (Genesis 27:26: “Toen zei Isaak tegen Jakob: ‘Kom eens dichterbij, mijn zoon, en kus me.’”). En David kust zijn innige beste vriend Jonathan vaarwel. Maar nergens blijkt dat het kussen van anderen dan innige vrienden of familie gebruikelijk was in de joodse cultuur.

Toch lees je in het Nieuwe Testament dat dit al wijdverbreid is.

[DIA 10]

Judas verraadt de Here Jezus met een kus. Ze waren blijkbaar gewend om elkaar met een kus te begroeten. En dan moet je waarschijnlijk niet denken aan drie zoenen op de wangen, maar op een kus, plat op de mond. Dat gebruik was dus ook overgenomen in de eerste gemeenten. Paulus draagt het zelfs de gemeenten op. Het is geen vrijblijvende suggestie, maar een opdracht!

[DIA 11]

Waarom een opdracht? Je ontdekt dat als je even stilstaat bij alle mensen die gegroet worden. Wij lezen dan gewoon een lijst met namen, maar er zit meer achter. Er is iemand die heeft uitgezocht wie die mensen allemaal waren. Een paar feitjes op een rij:

[DIA 12]

• De lijst bevat achttien Griekse namen en acht Latijnse;

• Zeker zeven van de genoemde mensen zijn joods;

• Sowieso drie hebben er een achtergrond van slavernij, mogelijk zijn dit er zelfs 9, waarvan in dat geval waarschijnlijk nog steeds slaaf zijn;

• Er worden acht vrouwen genoemd die in de gemeenten werkzaam zijn.

Die lijst veronderstelt dus veel verschil in geslacht, etniciteit, welvaart, nationaliteit en persoonlijk geschiedenis. En toch groeten ze elkaar met een heilige kus. Het laat zien: we zijn één gezin in Christus. We horen als familie bij elkaar. Kinderen van eenzelfde Vader.

Maar ja, dan is de spannendste vraag natuurlijk: moeten we het hier ook maar weer invoeren om elkaar te kussen?

[DIA 13]

#2. Kussen?!

En dan dus met die heilige kus zoals ze dat vroeger deden: plat op de mond? Ik ben geneigd om die vraag af te zwakken: ‘Het is niet haalbaar, het is niet wenselijk, het is onmogelijk om dat in te voeren!’ Maar dat is wel wat te makkelijk! Binnen veel van de eerste gemeentes was het gebruikelijk. Het oversteeg dus de culturele verschillen: dat was nu juisthet idee!

[DIA 14 – ZWART]

Toch mogen we ook gewoon realistisch zijn: elkaar op de mond kussen, dat gaan we voorlopig waarschijnlijk niet doen. Maar de gedachte erachter blijft staan! Dat je elkaar groet op een warme, intieme manier! Een manier waarmee je laat zien: wij zijn als familie aan elkaar verbonden. Ook al hebben we soms verschillen of onenigheden, dat verandert niets aan het feit dat ik jou, dat ik u zie als mijn broer en zus in de Heer! Misschien is het een idee om eens te beginnen met een heilige knuffel. Wel intiem, maar niet ‘over de top’; dat past wel bij nuchtere Nederlanders.

Elkaar zo groeten past bovendien bij de Maaltijd van de Heer. Daar laten we samen zien: ‘We zijn als Gods gezin aan elkaar verbonden. Allemaal kinderen van dezelfde Vader, die leven uit Zijn genade. We willen ons oefenen in nederigheid, in vergeving zoals God vergeeft.’

[DIA 15]

Door EEN HEILIGE GROET bekrachtig je die levenshouding naar elkaar. Maar aan de Maaltijd van de Heer gebeurt er meer: daar worden we gevoed vóór die levenshouding. Gevoed met Jezus Christus Zelf, met Zijn Geest.

Daar begroet de Gastheer ons zelf met open armen

en een kus.

AMEN