Johannes
Beste buren zijn
Johannes 4,1-30 | Kerk van alle (leef)tijden 7
Serie:
Kerk van alle (leef)tijden | Jaarthema '23-'24
Almkerk
zondag 2 juni 2024
Het is een kleine wereld. Daar kwamen Anneloes en ik ook pas weer achter, toen we kennismaakten in Assen. Ik kwam daar de vader van een oud-collega uit Kampen tegen (van tijdens mijn werk in de tussentijd tussen afsturen en hier). En in Schildwolde kwamen we familie van hier uit de gemeente tegen. Goed, nu kun je daar nog wel wat verklaringen voor bedenken. Maar het gebeurt ook weleens ‘toevalliger’: bijvoorbeeld dat je op je vakantieadres je overburen tegenkomt. Dat soort dingen. Het is een kleine wereld. Toevallig kom je elkaar tegen.
Goed, we hebben het weleens vaker over toeval gehad... Ook deze ontmoeting van de Here Jezus met de Samaritaanse vrouw voelt wat toevallig aan. Maar daar is meer aan de hand. Ik kom daar bij het eerste punt op terug.
Jezus heeft hier een betekenisvolle ontmoeting met de Samaritaanse vrouw. In die ontmoeting passeert onze Heer vier grenzen.
DIA 3
Hij komt op vier terreinen onverwachts uit de hoek. 1) Jezus passeert de geografische grens, van Judea naar Samaria. 2) Hij passeert de culturele grens: Joden gingen niet met Samaritanen om, maar Jezus doet dat wel. 3) Jezus passeert een sociale grens door als man een gesprek met een vreemde vrouw aan te knopen. En tot slot 4) passeert Jezus een religieuze grens, door een Samaritaanse om water te vragen. Samaritanen waren voor Joden namelijk onrein.
Uit Jezus onverwachte passeren van die vier grenzen trekken we vanmorgen vier lessen. Vier lessen over hoe wij een beste buur kunnen zijn voor onze naasten buiten de kerk. Ons thema is Beste buren zijn.
DIA 4
BESTE BUREN ZIJN
Na deze preek ben je aangemoedigd om als leerling van Jezus betekenisvol in contact te staan met de mensen om je heen. Je hebt daarnaast ook handvatten voor zulk contact. We staan aan de hand van die vier grenzen stil bij vier lessen uit deze ontmoeting van Jezus met de Samaritaanse vrouw:
DIA 5
#1. De geografische grens: gaan
#2. De culturele grens: breed contact
#3. Sociale grens: zuivere intenties
#4. Religieuze grens: geen angst voor vieze handen
DIA 6
#1. De geografische grens: gaan
In vers 1 tot 4 lezen we hoe Jezus’ reputatie ervoor zorgt dat Hij vanuit Judea naar Galilea gaat. Daarmee passeert Jezus allereerst een geografische grens. Jezus heeft vervolgens in Samaria die betekenisvolle ontmoeting met de Samaritaanse vrouw. En er komen veel Samaritanen tot geloof door haar getuigenis (Joh. 4,39).
DIA 7
En dan staat er:
Daarvoor moest Hij door Samaria heen.
Johannes 4,4
Vrome joden vermeden die weg door Samaria. Maar Jezus moest door Samaria heen. Dat kun je dus lezen als ‘dat was de logische route voor Jezus’. Maar er is meer aan de hand. Er wordt daar een klein Grieks woordje gebruikt dat zegt: het was nodig dat Jezus door Samaria trok. Het is een zinnetje met een dubbele bodem.
Johannes gebruikt dat kleine woordje verder in zijn evangelie alleen als er sprake is een bijzondere bedoeling van God. Daarom mag je dat ook hier zo uitleggen. ‘Jezus moest door Samaria heen.’ Dat betekent dus: Jezus wist van Gods bedoeling in Samaria. Dat daar ook veel mensen het Goede Nieuws van Jezus komst moesten horen en zouden aannemen.
DIA 8 | ZWART
De les die we daaruit mogen trekken is dat je mag gaan! God heeft een bedoeling met waar je bent. Want toeval bestaat niet. Toeval is Gods schuilnaam. Natuurlijk, dat moet geen stok worden om mee te slaan. Nee, het mag je ogen openen en het begin van je zoektocht zijn: wat zou God willen dat ik doe op de plek waar ik ben?
DIA 9 | PUNTDIA #1
Les 1 is dus: wees bereid te gaan waar God je leidt! Heb daar oog voor. Zo leer je mogelijkheden te zien die God in jouw leven geeft. Mogelijkheden waar je iets van Gods liefde kunt uitstralen. Want dat is het doel waarvoor onze Heer deze grens passeert: hij wil ook de Samaritanen laten delen in Zijn levend water: Gods Goede Nieuws van de komst van de Messias.
DIA 10 | PUNTDIA #2
Naast de geografische grens passeert Jezus ook een culturele grens.
#2. De culturele grens: breed contact
Jezus doorbreekt een culturele gewoonte, zoals die in vers 9 staat:
Joden gaan ... niet met Samaritanen om.
Johannes 4,9
DIA 11
Dat was blijkbaar een algemeen bekend gegeven: de Samaritaanse brengt het direct ter sprake. Nog eerder dan de sociale grens die onze Here Jezus passeert door als man een vrouw aan te spreken (Joh. 4,27). Dat kleurt deze ontmoeting. De Samaritaanse vrouw zit zogezegd nogal in de weerstand en ze heeft een wat sarcastische toon. Het is duidelijk dat de Samaritaanse vrouw Jezus ziet als een Jood die Zich beter voelt dan haarzelf. Toch blijft Jezus in verbinding. Hij laat zich niet afschrikken door de cynische toon van de vrouw.
DIA 12 | ZWART
Mensen die aannemen dat je je beter voelt dan de ander. Zo wordt er ook wel naar christenen gekeken. Ik heb het voorbeeld geloof ik weleens eerder gebruikt. Maar: toen ik een keer op een feestje vertelde dat ik theologie studeerde en dominee wilde worden, was de reactie: ‘O, dan geloof je zeker dat ik zondig ben?’ Daargelaten hoe ik daarop reageerde: je proeft dezelfde cynische ondertoon.
De les die we van Jezus leren over dat soort cynische weerstand is dat je daarvoor niet terugschrikt. Er is nogal een vertekend beeld van christenen, dat ze zich beter zouden voelen dan een ander. Soms voelen christenen dat ook zo – we zijn net mensen. Maar het is niet christelijk. Dat wil zeggen: het past niet bij een leerling van Jezus Christus, om je beter te voelen dan de ander.
DIA 13 | PUNTDIA #2
Les 2 is dus: zoek contact buiten je eigen cultuur, zonder angst voor verschillen of weerstand. Je niet laten afschrikken door weerstand of verschil. Helemaal nu is dat in onze meer en meer gepolariseerde wereld relevant. Tegelijk is dit ook een moeilijke. Heel gemakkelijk laat je je in een hokje drukken, of je reageert geprikkeld. Of je staat simpelweg met je mond vol tanden. Maar het is iets waar we van onze Heer mogen leren: laat je niet afschrikken door weerstand of verschil, maar zoek breed contact, ook buiten je eigen culturele bubbel.
Ik zei het net al: Jezus passeert met die culturele ook een sociale grens.
DIA 14 | PUNTDIA #3
#3. Sociale grens: zuivere intenties
Jezus spreekt één-op-één met een vrouw. Dat dat ongebruikelijk was, lees je in hoe de leerlingen reageren als ze bij Jezus terugkomen:
DIA 15
ze verbaasden zich erover dat Hij met een vrouw in gesprek was
Johannes 4,27b
Maar even de focus op de Here Jezus in deze situatie. Ook door deze sociale omgangsregel laat de Heer zich niet afschrikken. Hij gaat midden op de dag één-op-één in gesprek met een vrouw.
Daarbij moeten we één ding voorop stellen: onze Here Jezus had daar helemaal zuivere intenties mee. Dat hoeven we als gelovige leerlingen van Hem niet in twijfel te trekken. Ook zijn leerlingen doen dat niet. Ze zijn wel verbaasd, maar trekken zijn intenties niet in twijfel door de voor de hand liggende vragen te stellen (Joh. 4,27c).
DIA 16
Daaruit leren we de les van onze Heer dat zuivere intenties en niet de sociale gewoonten onze communicatie mogen bepalen. Misschien doe je heel gemakkelijk mee met wat sociaal geaccepteerd is. Ik verbaas me nog weleens om de gewoonte om overal muziek te luisteren en je af te sluiten. Of het gemak waarmee je op je telefoon kijkt wanneer je je verveelt of even moet wachten. Op zich niets mis mee. Alleen het voorkomt wel dat je contact hebt met mensen om je heen.
DIA 17 | PUNTDIA #3
We hoeven daar niet in mee te gaan. Net als andere sociale omgangsvormen. We mogen zelfs lak hebben aan sociale regels, wanneer je dat met een zuivere intentie kan doen. Dat is les 3: streef naar zuivere intenties in je contact met anderen.
Tot slot: Jezus gaat in de ontmoeting met de Samaritaanse vrouw ook een religieuze grens over.
DIA 18 | PUNTDIA #4
#4. Religieuze grens: geen angst voor vuile handen
Want Samaritanen werden door de meeste joden als onrein gezien. Dat betekende niet dat er geen handel met hen kon worden gedreven. Want de leerlingen van Jezus zijn in de Samaritaanse stad Sichar eten kopen. Maar het betekende in elk geval wel dat ze niet uit dezelfde beker dronken. Of, in dit geval: uit dezelfde emmer.
DIA 19
Maar Jezus vraagt er wel om (Joh. 4,7b)! De Here Jezus deinst niet terug voor wat Hem onrein zou kunnen maken in de ogen van anderen. Dat zie je ook in zijn andere contacten met mensen die een onreine ziekte hebben (vgl. bijv. Luc. 5,13).
Daaruit trekken we de les: we hoeven niet bang te zijn voor vieze handen. Letterlijk niet, als het ergens stinkt of vies is. Daar krijg je doorgaans niks van. Maar zeker ook figuurlijk niet. Er is geen plek te vies om Gods Goede Nieuws uit te dragen!
DIA 20 | PUNTDIA #1-#4
Dat is de 4e les: wees niet bang voor vuile handen, letterlijk of figuurlijk.
Zo gaat onze Heer vier grenzen over om het Goede Nieuws van Zijn komst te brengen in Samaria. Want het is dát Goede Nieuws dat mensen geeft wat ze nodig hebben: levend water. Dat is wat Jezus over die grenzen heen brengt: zijn heilige taak om overal het evangelie van Gods koninkrijk, van Zijn komst bekend te maken. Het wordt direct duidelijk hoe dat levende water een bron wordt in wie het hoort en aanneemt:
DIA 21
In die stad kwamen veel Samaritanen tot geloof in Hem door het getuigenis van de vrouw: ‘Hij weet alles van mij.’
Johannes 4,39
Ik kom nog even terug op het begin van de preek. Jezus’ ontmoeting met de Samaritaanse vrouw was geen toeval. Laat dat je maar eens aan het nadenken zetten: hoe kijk je naar jouw toevallige ontmoetingen?
DIA 22 | ZWART
Vraag je af: wat zou God hier willen geven? Welke mogelijkheden legt Hij voor mij open om een getuige van Zijn Goede Nieuws te zijn? Dit kan in alledaagse ontmoetingen zijn, zoals in de bus, trein, in de koffieruimte, een wachtkamer bij de dokter of tandarts, in de rij bij de supermarkt.
Let de komende tijd op dat soort toevallige ontmoetingen. Wees dan niet bang voor de grenzen die er misschien lijken te zijn. Onze Heer ging verschillende grenzen over om die Samaritaanse vrouw te bereiken. Om haar te laten delen in de bron van leven, die in ons een bron wordt. Want dat is wat Jezus kennen doet: het schept een bron van levend water, een bron van onuitputtelijke liefde in ons. Die liefde mogen we uitdelen aan iedereen die we tegenkomen.
Misschien ben jij wel die beste buur. Die ene persoon die aandacht gaf, die liefde had, die even lak had aan de sociale normen. Ben je de persoon die er gewoon was op het moment dat de ander het nodig had. Wie weet ben jij de persoon waardoor die ander nieuwsgierig wordt. De persoon waardoor die ander geestelijke dorst krijgt en op zoek gaat: ‘Wie is die Jezus eigenlijk?’
Onze Here Jezus passeerde vier grenzen om het Goede Nieuws te brengen. Wij zijn geroepen om hetzelfde te doen. Dus ga, zoek breed contact met zuivere intenties, zonder angst of terughoudendheid. Zoek naar Gods mogelijkheden in jouw ontmoetingen en wees een beste buur. Zo mogen wij het levende water, de liefde van Jezus delen met iedereen om ons heen.
AMEN