Diepe blijdschap

Kerst. Het feest van ‘Vrede op aarde’ in een wereld vol oorlog? Het feest van Gods licht in de wereld. Een donkere wereld. Het feest van licht in de duisternis.

Licht en duisternis – die beeldspraak vind je door heel de Bijbel heen. Ik had het er tijdens de eerste Advent ook over. Ik sloot de preek toen af met de zin:

Gods overwinning is als licht in de duisternis. Als het licht komt dan blijft de duisternis met geen mogelijkheid bestaan.

DIA 3 | ZWART

Die beeldspraak past ongelofelijk goed bij Kerst! Niet alleen omdat het letterlijk donkere dagen zijn, of omdat het figuurlijk best donker kan zijn in de wereld. Nee, misschien nog wel het meest omdat het beeldspraak is die in het hele geboorteverhaal van onze Here Jezus zo duidelijk naar voren komt. Marcus vertelt het geboorteverhaal van de Here Jezus niet. Maar in het Johannesevangelie lees je aan het begin: “Het licht schijnt in de duisternis en de duisternis heeft het niet in haar macht gekregen” (Jh. 1,5). In Lucas worden de herders plotseling omgeven door Gods “stralende luister” (Lc. 2,9). En we lazen net in Matteüs over die bijzondere ster.

Hoe vieren we Kerst in deze wereld? Een wereld verscheurd door oorlog. Een gebroken wereld. We leren iets van hoe we Kerst kunnen vieren uit dat verhaal van die magiërs, die de pasgeboren Jezus vinden. Hun verwachting krijgt een knauw, wanneer ze alleen vanuit Jeruzalem op weg worden weggestuurd. Maar God wijst hen Zelf de weg naar Betlehem, naar de plek waar Jezus is geboren.

Zo leren de magiërs ons diepe blijdschap in deze gebroken wereld om de komst van Gods Zoon.

DIA 4 | TITELDIA

diepe blijdschap

Eerst eens even over die magiërs…

DIA 5 | #1

#1. De magiërs

Want wat zijn het nu…? In veel vertalingen worden ze de wijzen uit het Oosten genoemd. We weten dat ze in het Oosten inderdaad ver waren met wiskundige berekeningen en dat soort dingen. En nog komen bijvoorbeeld de beste schakers uit het Oosten. Maar sinds de NBV is verschenen heten ze in onze kerken ineens magiërs. Het kan voor je gevoel zomaar een magisch of esoterisch tintje aan het Kerstevangelie geven. Wie zijn deze mensen nu precies? En belangrijker: wat leren wij over het vieren van Kerst van deze magiërs?

DIA 6 | ZWART

Om een anders lang verhaal kort te houden: waarschijnlijk waren deze mensen astrologen. Ze hadden in ieder geval bijzondere aandacht voor de sterren en hemellichamen. Vanuit die hemelwereld proberen ze de huidige tijd en de toekomst te begrijpen. Iets waar het joodse volk zich verre van houdt. En wij vandaag de dag ook, hoop ik: horoscopen en dat soort dingen. Het is koffiedikkijken. Maar deze magiërs, deze astrologen, stonden wel degelijk bekend als hele geleerde mannen. Ze waren niet zomaar de beste gekkies die komen aanwaaien met het zoveelste gerucht. Het zijn wat vreemde wijzen, maar ook wel degelijk wijzevreemden, die magiërs.

Maar deze magiërs zijn al een tijdje onderweg geweest om de pasgeboren koning van de joden te vinden. Matteüs geeft ons te weinig achtergrond om te zeggen hoe lang ze onderweg zijn geweest. Misschien komen ze uit Perzië, misschien wel verder, uit China. Bovendien: in de vertelling van Matteüs verdwijnen ze net zo plotseling weer van het toneel als ze gekomen zijn. Waar ze vandaan komen is blijkbaar niet waar Matteüs de aandacht op wil vestigen. Nee, het gaat om wat ze vinden en hoe ze daarop reageren! De zoektocht van de magiërs brengt hen naar Jeruzalem, de Koningsstad. Natuurlijk zoeken ze dáár de Koning van de Joden.

Wat vinden ze in die stad? Ze vinden een achterdochtige, machtsbeluste Herodes. Ze vinden hogepriesters en schriftgeleerden die deze mogelijke vervulling van een langverwachte profetie koudlaat. Ze vinden een stad die opschrikt, maar ook weer overgaat tot de orde van de dag. Wat is dat toch? Wat is dat toch in mensen dat zulk groot nieuws zo gemakkelijk in de doofpot lijkt te verdwijnen?

Ja, we gaan naar de kerk en vieren de blijdschap dat God naar ons toekomt in zijn Zoon. Maar zomaar gaan ook wij weer over tot de orde van de dag. Op naar het Kerstdiner, Oud en nieuw, de nieuwjaarsborrel, werk, school – het gewone leven. Het is hoe het leven werkt.

Maar Kerst wil je stilzetten. De komst van Gods Zoon naar de aarde wil je stilzetten en je laten afvragen: hoe ontvang ik Gods Zoon, de Koning, de Redder van de wereld?

• Wil ik dat Hij Koning is over mijn leven? En wil ik zo dat Hem volgen mijn hele leven bepaald? Dat zijn vragen die de hardheid van Herodes oproept.

• Ben ik nog bereid om te veranderen voor God? Zoek ik Hem nog elke dag? Verlang ik nog om elke dag dichter naar Hem toe te groeien? Dat zijn vragen die de onverschilligheid van de hogepriesters en schriftgeleerden oproept.

DIA 7 | #1

Want daar worden de magiërs mee geconfronteerd. Ze worden weggestuurd met de vraag om verslag, maar niemand in Jeruzalem lijkt echt blij met de geboorte van deze koning. Het laat iets zien van de gebrokenheid van de wereld.

DIA 8 | #2

#2. Gebroken wereld

Een gebroken wereld. Want in deze wereld was geen ruimte voor de komst van Gods Zoon. Je kunt je afvragen: is die er nu wel. Kerst is in de wereld vooral een warm, gezellig en knus feest geworden. Een feest om even het kwaad en de duisternis te vergeten. Voor zover het kan dan. Want aan heel veel tafels zijn ook lege stoelen. Familieleden die niet konden komen. Familie die er niet meer is, die we missen. Misschien zelfs familie die niet wil komen. Als christenen verlangen we net zo goed naar een warme, gezellige kerst.

DIA 9 | ZWART

Maar de eerste Kerst was dat duidelijk niet. Er is in het goede nieuws van Kerst maar een handjevol mensen dat het aanneemt. De Redder van de wereld, de Koning van de Joden, de beloofde Messias is geboren! De Zoon van God heeft zijn glorie verlaten en slaapt in een voerbak! Maar wie komt er in beweging?

De eerste Kerst was duidelijk niet warm en knus. Het was uiterst pijnlijk, omdat deze wereld geen passende plaats maakt voor de Zoon van God. Meer nog! Als je verder leest in Matteüs 2 dan lees je van de kindermoord in Betlehem. Herodes denkt God te slim af te zijn en zo zijn macht veilig te stellen. Zo kende de eerste Kerst ook een heleboel lege plaatsen in de jonge gezinnen in diepe rouw. Het is een verschrikkelijk deel van het geboorteverhaal van onze Heer. Een afschrikwekkend teken aan de wand, van hoe de wereld zal reageren op de komst van de Zoon van God.

Het werkt tot op vandaag door in onze wereld. Een wereld die liever zichzelf probeert te redden door halfslachtige oplossingen voor de klimaatproblematiek. Een wereld die liever ploegscharen omsmeedt tot zwaarden dan andersom. Een wereld waar we worden opgeroepen om goed te zijn voor het milieu. Worden opgeroepen om te denken aan de toekomst van onze kinderen. Maar een wereld waar tegelijk ook abortus een breed geaccepteerde oplossing is om je eigen toekomst veilig te stellen.

DIA 10 | #2

Het is die gebroken wereld – vertrouwend op eigen macht, op eigen kunnen, weigerend om te veranderen… Het is die wereld waarin en waarvoor onze Heer kwam! Een donkere eerste Kerst. Een duisternis die nog altijd doorwerkt. De gebroken wereld, waar geen ruimte was voor de Zoon van God. Die eerste Kerst, waar het maar nét goed lijkt te gaan, of het was einde verhaal geweest, had de duisternis gewonnen. Maar het is die eerste Kerst die de reden is voor onze diepe blijdschap vandaag.

DIA 11 | #3

#3. Diepe blijdschap

Diepe blijdschap. Dat is wat de magiërs voelen wanneer ze de ster voor zich uit zien gaan. Ze uiten het in hun geschenken: goud, wierook en mirre. Koninklijke geschenken die hun diepe bewondering en aanbidding onderstrepen.

DIA 12 | ZWART

Maar het viel me op: de blijdschap gaat eerst om die ster. Een wegwijzer van God zelf in reactie op de menswording van zijn Zoon. Die reactie van God die zo scherp afsteekt tegen de reactie van de wereld – Herodes, Jeruzalem, de hogepriesters en schriftgeleerden. Want waar ze alleen op weg worden gestuurd om het kind te zoeken, daar gaat God zelf voor hen uit.

Het is sowieso bijzonder om te lezen hoe God zelf de geboorte van zijn Zoon bekendmaakt en alles leidt. God gebruikt alle hemelse nieuwskanalen: de schepping, dromen en engelen. Eerst ontvangt Jozef een boodschap van een engel in een droom. Vervolgens is er die ster, die de magiërs voorgaat naar Betlehem. Later zijn er weer dromen: aan de magiërs om niet naar Herodes terug te gaan. Aan Jozef, waar opnieuw een engel hem vertelt om naar Egypte te vluchten. Tot slot nog een keer een droom met een engel aan Jozef als hij veilig met zijn gezin naar Jeruzalem terug kan gaan.

Het is dat besef dat zorgt voor de diepe blijdschap: ondanks de vijandigheid in de wereld leidt God de geschiedenis volgens zijn plan. Ondanks het kwaad in de wereld zal Gods goedheid overwinnen. God heeft zijn beloofde koning gegeven en Hij wordt ontvangen. Niet door zijn volk, maar wel door de vreemde wijzen: de magiërs. Wel door een gelovige rest in Israël. Wel door gelovigen uit de volken, waar ook wij ons onder mogen scharen.

DIA 13 | #3

Vanuit die diepe blijdschap vieren wij een warme Kerst. Een Kerst met ruimte voor lege stoelen, omdat we de eerste Kerst ook kennen. Want onze Heer kwam naar een wereld die Hem niet erkende. Een wereld die hem er – letterlijk – gelijk weer probeerde uit te werken. Maar God zelf leidt de geschiedenis van de redding van de wereld. Er is geen mens of satan die daar iets aan kan veranderen. Ook al lijkt het daar in de wereld soms wel op.

DIA 14

Lieve broers en zussen, als je zo naar de wereld kijkt, dan kun je zomaar denken dat het kwaad wint. Dat de wereld langzaam maar zeker uit elkaar valt. Wat is het dan prachtig dat God zelf die beeldspraak van licht en duisternis geeft. Want dan wordt het ineens dwaas om te denken dat de duisternis het ooit van het licht zou winnen. Binnen het beeld van licht en duisternis is er maar een klein beetje licht nodig om de duisternis te verdrijven. Je ziet het gebeuren, al is het vaak maar klein. De kerstbestanden tijdens oorlogen in het verleden – in 1914 vierden de Engelsen en Duitsers zelf samen Kerst. Bijbelverkoop die elk jaar stijgt. Een kerkasiel in Kampen.

DIA 15

Hier in Matteüs zijn de magiërs uit het Oosten de voorhoede van dit soort lichtpuntjes uit de geschiedenis. Ze volgen dat lichtpunt dat God zelf geeft: de ster die wijst op de geboren koning van de Joden, de Redder van de wereld. Ze laten ook zien wat de juiste reactie is op de geboorte van onze Koning en Redder: “Ze wierpen zich in aanbidding voor het kind neer … en boden het geschenken aan” (Mt. 2,11). Aanbidding is de juiste reactie op deze Koning. Bereid om Hem te volgen waarheen Hij wijst, verlangen Hem elke dag te aanbidden en te zoeken. Te zoeken om te groeien in relatie met Hem.

Zo leren de magiërs ons diepe blijdschap in deze gebroken wereld om de komst van Gods Zoon. De wijze vreemden buigen voor Hem die de wijsheid zelf is: de wonderbare raadsman!

In zijn licht vieren wij vandaag een Kerstfeest met diepe blijdschap.

AMEN